ေခ်ာ္လဲျခင္း သို႔မဟုတ္ လမ္းေပၚ၌ ရုတ္တရက္ ဒဏ္ရာရျခင္းတို႔ ျဖစ္ေပၚခဲ့လွ်င္
(က) ေခါင္း၊ ေက်ာရိုးႏွင့္ လည္ပင္းတို႔၌ ဒဏ္ရာရရွိျခင္းသည္ အလြန္ပင္ အႏၱရာယ္ရွိပါသည္။ ထိုေနရာတို႔သည္ အာရံုေၾကာမ်ား ဆက္သြယ္မႈအတြက္ အေရးပါေသာ ေနရာမ်ားျဖစ္ေသာေၾကာင့္ တစ္သက္တာကာလပတ္လံုး ေလျဖတ္ေလငန္းေရာဂါ ရေစျခင္း၊ ရုတ္တရတ္ အႏၱရာယ္ကို ၿခိမ္းေျခာက္ျခင္း တို႔ကိုျဖစ္ေပၚ ေစပါသည္။ ထိုအေျခအေနမ်ိဳးတြင္ ကေလး၏ဦးေခါင္းလႈပ္ရွားမႈကို အကန္႔အသန္႔ေလး တစ္ခုထား၍ လႈပ္ရွားေစၿပီး ခါးကိုလိမ္၍ ေနာက္သို႔ ၾကည့္ျခင္း၊ လည္ျပန္ လွည့္ၾကည့္ျခင္းတို႔ကို ေရွာင္ရွားေစရမည္။
(ခ) ကေလး၏အရိုးမ်ား အက္သြားျခင္း၊ က်ိဳးသြားျခင္းတို႔ျဖစ္ပါက ေကာင္းစြာ မလႈပ္ရွားႏိုင္ျခင္း၊ အလြန္အမင္းနာက်င္ျခင္းတို႔ကို ျဖစ္ေစပါသည္။ ထိုအခါမ်ိဳးတြင္ ကေလးကိုျဖစ္ေသာေနရာမွ ေရႊ႕ေျပာင္းျခင္းမျပဳဘဲ ၿငိမ္ၿငိမ္ေလးေနေစ၍ လိုအပ္ေသာ ေဆး၀ါးအကူအညီကို ခ်က္ခ်င္းရယူသင့္သည္။
(ဂ) အကယ္၍ ကေလးငယ္သည္ သတိလစ္ေမ့ေျမာေနပါက ကေလးကို သက္ေသာင့္သက္သာ အေနအထားတြင္ ရွိေနေစၿပီး လုိအပ္ေသာ အကူအညီကို ခ်က္ခ်င္းရယူမည္။
(ဃ) ဒဏ္ရာမွ ဆိုရြားစြာနာက်င္ျခင္း၊ အဆစ္လြဲျခင္းသည္ ပိုမိုနာက်င္ျခင္းတို႔ျဖစ္ေပၚပါက ေရေအး သို႔မဟုတ္ ေရခဲႏွင့္ ထိုေနရာကို ၁၅ မိနစ္ခန္႔ ေစာင့္လိုက္ႏွင့္ ႀကိမ္ဖန္မ်ားစြာျပဳလုပ္ေပးရမည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ေရေအး၊ ေရခဲတို႔သည္ နာက်င္ျခင္း၊ ေရာင္ရမ္းျခင္းႏွင့္ အနာျပဲျခင္းတို႔ကို လ်င္ျမန္စြာ ေလ်ာ့က်ေစေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။
(င) တတ္ကၽြမ္းသူတို႔၏ အကူအညီကို ရယူ၍ နီးစပ္ရာေဆးရံုေဆးခန္းသို႔ ပို႔ေဆာင္ရမည္။
.
ထိခိုက္ရွနာ ရခဲ့ပါလွ်င္
(က) ေသးငယ္ေသာ ထိခိုက္ရွနာအတြက္
– အနာကို သန္႔ရွင္းေသာရႏွင့္ဆပ္ျပာတို႔ကို အသံုးျပဳ၍ ေဆးေၾကာရမည္။
– အနာပတ္လည္ရွိ အေရျပားကို ေျခာက္ေသြ႔ ေအာင္ထားရမည္။
– အရမ္းျပင္းထန္ေသာ ပိုးမႊားသတ္ေဆးမ်ားမဟုတ္သည့္ ေဆးမ်ား ဥပမာ Septidine တို႔ကို ဂြမ္းႏွင့္တို႔၍ သုတ္လိမ္းေပးရမည္။
– အနာေပၚတြင္ သန္႔ရွင္းေသာ အ၀တ္စ၊ ဂြမ္းစတို႔ကို အရင္ထားရွိၿပီးအေပၚမွ ပတ္တီးတစ္ထပ္စည္းရပါမည္။
.
(ခ) ႀကီးမားေသာ ထိခိုက္ရွနာအတြက္
– အနာေပၚ၌မွန္စမ်ား၊ အျခားေသာပစၥည္းမ်ား စိုက္၀င္ေနပါက ထိုအရတို႔ကို မဖယ္ရွားသင့္ေပ။ ယင္းတို႔သည္ ေသြးထပ္မံ၍ မထြက္ေအာင္ ကာကြယ္ေပးေသာေၾကာင့္ ဖယ္ပစ္လိုက္ပါက အနာကို ပိုမို၍ ဆိုးရြားသြားေစသည္။
– ေသြးအရမ္းထြက္ေနပါက ဒဏ္ရာရေသာေနရာကို အထက္သို႔ အနည္းငယ္ျမင့္ေစၿပီး သန္႔ရွင္းေသာ အ၀တ္ေခါက္ေလးႏွင့္ အေပၚမွ အသာအယာဖိထားေပးရမည္။ ေသြးတိတ္ခ်ိန္အထိ ဖိအားကို ထိန္းထားေပးရန္ လိုအပ္သည္။
– အပင္ႏွင့္ တိရစာၧန္တို႔ ရရွိေသာပစၥည္းတို႔ကို အနာေပၚသို႔ တုိက္ရိုက္အသံုးျပဳျခင္းသည္ ကူးစက္ေရာဂါတို႔ကို ျဖစ္ေစႏိုင္ေသာေၾကာင့္ ေရွာင္ရွားရမည္။ – အနာေပၚသို႔ ပတ္တီးစည္ေပးႏိုင္ၿပီး အရမ္းတင္းက်ပ္မေနေစရန္ သတိထားရမည္။
– က်န္းမာေရးဌာနသို႔ အလ်င္အျမန္ သြားေရာက္သင့္ၿပီး လိုအပ္ေသာ ေဆး၀ါးကုသမႈကို ခ်က္ခ်င္းခံယူရမည္။
.
မီးေလာင္ဒဏ္ရာရခဲ့ပါလွ်င္
(က) အကယ္၍ ကေလး၏အ၀တ္မ်ားကို မီးစြဲေလာင္ခဲ့ပါက ကေလးကို ေစာင္ သို႔မဟုတ္ အျခားေသာ အ၀တ္ထူမ်ားႏွင့္ လ်င္ျမန္စြာရစ္ပတ္ၿပီး မီးကိုၿငိမ္းလိုက္ပါ။ ထိုသို႔မဟုတ္လွ်င္လည္းေျမျပင္တြင္ လူးလိမ့္ေစျခင္းျဖင့္ မီးကိုၿငိွမ္းသတ္လိုက္ပါ။
(ခ) မီးေလာင္ထားေသာ ေနရာကို ခ်က္ခ်င္းေအးေအာင္ျပဳလုပ္ေပးရမည္။ သန္႔ရွင္းေသာေရေအးကို မ်ားမ်ားသံုးရမည္။ အကယ္၍ မီးေလာင္ဒဏ္ရာ အရမ္းျပင္းထန္မ်ားျပားပါက ကေလးကို ေရခ်ိဳးကန္၊ ေရဇလံုထဲရွိ ေရေအးေအးထဲတြင္ စိမ္ထားရမည္။ မီးေလာင္ဒဏ္ရာမ်ား ေအးသြားရန္အတြက္ အခ်ိန္နာရီ၀က္ခန္႔ ၾကာေပမည္။
(ဂ) မီးေလာင္ေသာေနရာကို သန္႔ရွင္းေျခာက္ေသြ႕ေအာင္ ထားၿပီးအနာေပၚမွ ပတ္တီးဖြဖြေလးစည္းေပးႏိုင္သည္။ ဒဏ္ရာသည္ အရမ္းျပဲလာလွ်င္ သို႔မဟုတ္ မီးေလာင္ရည္ၾကည္ဖုမ်ားေပၚလာလွ်င္ နီးစပ္ရာ က်န္းမာေရး ေဆးခန္းသို႔ ပို႕ေဆာင္ေပးရမည္။
(ဃ) မီးေလာင္ဖုမ်ားသည္အနာကိုဖံုးအုပ္ကာကြယ္ေပးထားေသာေၾကာင့္ ထိုအဖုေလးမ်ားကို ဆြျခင္းအားေရွာင္ၾကဥ္ရမည္။
(င) အနာေပၚ၌ လာေရာက္တြယ္ကပ္ေနေသာ အစအနေလးမ်ားကို မဖယ္မိပါေစႏွင့္။ အနာေပၚတြင္လည္း ေရေအးမွလြဲ၍ အျခားဘာႏွင့္မွ် (ဥပမာ – ဖေယာင္းပါေသာေဆး) မထိေတြ႕ေစႏွင့္။
(စ) ကေလးကို ဗီတာမင္စီပါ၀င္ေသာ အစားအစာႏွင့္ေဆးမ်ား၊ သစ္သီးေဖ်ာ္ရည္၊ သၾကားႏွင့္ ဆားအနည္းငယ္ပါ၀င္ေသာအရည္တို႔ကို တိုက္ေကၽြးႏုိင္ပါသည္။
.
ရုတ္တရတ္ အသက္ရွဴက်ပ္ခဲ့ပါလွ်င္
(က) ကေလး၏ ဦးေခါင္း၊ လည္ပင္းတို႔၌ ဒဏ္ရာရျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္ပါက ဦးေခါင္းကို မေရႊ႕ (မလႈပ္ရွာ) မိပါေစႏွင့္။ ေခါင္းကို ဆက္ခနဲ လွည့္ျခင္းမ်ိဳးကို မလုပ္မိေစဘဲ အလုိရွိရာဘက္သို႔ ကိုယ္လံုးကိုပါ လိုက္၍ ေရႊ႕ေပးရမည္။
(ခ) ကေလးသည္ အသက္ရွဴေနေသာ္လည္း သတိလစ္ေနပါက သူ၏လွ်ာသည္ အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္းကို မပိတ္ဆို႔ရေလေအာင္ ေဘးသို႔အနည္းငယ္လႈပ္ရွားေပးရမည္။
(ဂ) ကေလးသည္ အသက္ရွဴရခက္ခဲျခင္း သို႔မဟုတ္ လံုး၀အသက္မရွဴႏိုင္ျခင္းတို႔ျဖစ္ေပၚပါက ကေလးကို ပက္လက္အေနအထားအတိုင္းရွိေနေစရၿပီးေခါင္းကို အနည္းငယ္ ေစာင္းေပးရမည္။
(ဃ) ကေလး၏ ႏွာေခါင္းကို ပိတ္ၿပီး ပါးစပ္မွ ေလမႈတ္သြင္းျခင္းကို ကေလး၏ ရင္အံုမို႔ေမာက္လာသည္အထိ ျပဳလုပ္ရမည္။ ထို႔ေနာက္ တစ္မွသံုးအထိေရတြက္ၿပီး ေနာက္ထပ္တစ္ႀကိမ္ျပဳလုပ္ရမည္။ ဤသည္ကို ကေလးအသက္ျပန္ရွဴသည္ အထိ ဆက္ကာလုပ္ေပးရမည္။
(င) အ၀တ္အစားထူထူ၊ က်ပ္က်ပ္ႏွင့္ အေရာင္ေတာက္ေတာက္ ၀တ္ဆင္ျခင္းသည္ အသက္ရွဴက်ပ္ျခင္းကို ပိုမိုဆိုးရြားေစေသာေၾကာင့္ အထူးသတိထားရမည္။
(စ) ကေလးကို လူအုပ္စုႀကီး၏ ၀ိုင္းအံုၾကည့္ရွဴမႈေအာက္မွ တတ္ႏိုင္သမွ် တားဆီးရမည္။
.
အဆိပ္အေတာက္သင့္ခဲ့မည္ဆိုလွ်င္
(က) အဆိပ္ရွိေသာပစၥည္းကိုမ်ိဳခ်ခဲ့ပါက ကေလးကိုအန္ေအာင္ မလုပ္ေပးသင့္ေပ။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ထိုပစၥည္း လည္ေခ်ာင္းႏွင့္ အစာေရမ်ိဳျပြန္တစ္ေလွ်ာက္ရွိ အလႊာမ်ားကိုတိုက္စားျခင္း၊ ကေလးကိုပို၍ ပင္ပန္းေစၿပီး ဖ်ားနာျခင္းတို႔ကို ျဖစ္ေစပါသည္။
(ခ) အကယ္၍ အဆိပ္အေတာက္သည္ ကေလး၏အေရျပား၊ အ၀တ္အစားတို႔အေပၚ၌ က်သြားပါက အ၀တ္အစားကို အလ်င္အျမန္ဖယ္ရွားျခင္း၊ အေရျပားကို ေရမ်ားမ်ားႏွင့္ေလာင္း၍ ေဆးျခင္းတို႔ကို ျပဳလုပ္ေပးရမည္။
(ဂ) မ်က္လံုးထဲသို႔ ၀င္ေရာက္သြးသည္ဆိုပါက မ်က္လံုးကိုေရသန္႔သန္႔ျဖင့္ ၁၀ မိနစ္ ၾကာေအာင္ ေဆးေၾကာေပးရမည္။
(ဃ) ကေလးကို သက္ေသာင့္သက္သာ အေနအထားတြင္ရွိေစၿပီး ခ်က္ခ်င္းေဆးရံု၊ ေဆးခန္းသို႔ေခၚေဆာင္သြားရမည္။
(င) ျဖစ္ႏိုင္မည္ဆိုပါက ကေလးႏွင့္အတူ အဆိပ္၏နမူနာ သို႔မဟုတ္ ပုလင္းအခြံတို႔ကို ယူေဆာင္သြားျခင္းသည္ ကုသမႈကို ပိုမိုလ်င္ျမန္ထိ ေရာက္မႈရွိေစသည္။
(စ) ကေလးကို စိတ္လႈပ္ရွားမႈမရွိေစရန္တတ္ႏိုင္သမွ် ထိန္းထားေပးရန္လိုအပ္သည့္ အျပင္ၿငိမ္သက္စြာ ေနေစရန္လည္း တတ္ႏိုင္သမွ် ႀကိဳးစားရမည္။
လင္းအရုဏ္ (ဒါးက)
Arogym Magazine
December, 2007
အေတာ္ေလးကိုၾကာေနတဲ့ ေဆာင္းပါးေလးပါ။ အဲဒီတုန္းက ေပးထားတဲ့စာမူက ေဖာ္ျပခံလိုက္ရလား၊ မေရြးလိုက္ဘူးလား မသိလုိက္ဘူး။ ဒီေန႔မွ အင္တာနက္ထဲမွာ ဓါတ္ပံုေတြရွာ၇င္းနဲ႔ ဒါးက ဆိုတဲ့ စာသားကို ရိုက္ၿပီးရွာလိုက္ေတာ့ လင္းအာရုဏ္ဆိုတဲ့ နာမည္ေလး ျပန္ထြက္လာတယ္။ အရမ္း၀မ္းသာသြားတယ္။ တကယ္….ဘယ္လို၀မ္းသာမွန္းကို မသိဘူး။ ဘာေၾကာင့္မွန္းမသိေအာင္ကို စိတ္ထဲမွာ ေပ်ာ္သြားတယ္။
အလွမ္းကြာေနတဲ့အမ်ိဳးကို ျပန္ေတြ႔လိုက္ရသလိုပဲ။
း)
သက္ဆံုးႏွင္း 
ဒီေဆာင္းပါးေလးလဲေကာင္းတယ္
ဟုတ္တာေပါ႕ေနာ္ ကိုယ္အပင္ပန္းခံေရးတဲ႕စာတစ္ပုဒ္ဟာ ဖတ္သူေတြအတြက္ မသိသာေပမဲ႕ ေရးသူအတြက္ေတာ႕ ကိုယ္႕သားသမီးလို တန္ဖိုးထားစရာဘဲ မဟုတ္လား အစ္မအတြက္ေတာ႕ တူေလးရွိေနလို႕ ဒီပိုစ္႕ေလးလည္း အသံုး၀င္တယ္ း) ေက်းဇူးညီမေလး