သက္ဆံုးႏွင္း

ဒါးက (သို႔) ကၽြန္မရင္ရဲ့ စံပါယ္ပန္းေလး၊ ကၽြန္မရင္ေငြ႕နဲ႔ အလွမ္းေ၀းတာ ၾကာလွေပါ့။

ေဆးလိပ္နဲ႔ ေဆး၀ါး December 15, 2010

 

ညီမေလးဖတ္ဖို႔ ေဆးဝါးဆိုတာ (၈)

ေဆးလိပ္ႏွင့္ ေဆးဝါးမ်ား


ညီမေလးေရ

”ေဆးတံတိုတညိဳေလာက္ ေရာ့ေသာက္ေတာ့ေပး…”၊ ”မဝယ္ဘူး၊ မယ္ခူးတဲ့ဖက္စို…” ဆုိၿပီး ႏွစ္သက္ ၾကည္ႏူးဖို႔ေကာင္းတဲ့ ကဗ်ာေလးေတြကို မမတို႔ေတြရြတ္ဆိုဖူးၾကတယ္ေနာ္။ ဆရာမေတြေရွ႕မွာ လက္ကေလးပိုက္ၿပီး ကဗ်ာေတြကို အလြတ္ျပန္ရြတ္ျပၾကတာကို မမခုထိ မွတ္မိေနေသးတယ္။ အဲဒီကဗ်ာေလးေတြကို ျပန္သတိရမိေတာ့ ညီမေလးကို ေဆးလိပ္အေၾကာင္းကို ေျပာျပခ်င္လာတယ္။ တစ္ေတာင္ေလာက္ရွိတဲ့ ေျပာင္းဖူးဖက္ေဆးလိပ္ႀကီးေတြကို မမတို႔အဖိုး၊ အဖြားေတြ ေသာက္တာ ေတြ႔ဖူးၾကတယ္ေနာ္။ အခုေနာက္ပိုင္းက်ေတာ့ အဲဒီေလာက္ႀကီးတဲ့ ေဆးလိပ္ႀကီး ေတြကို မေသာက္ၾကေတာ့ေပမယ့္ ေဆးလိပ္ေသာက္တဲ့သူအေရအတြက္က သိသိသာသာႀကီး ေလ်ာ့မသြားေသးဘူး ဆိုတာကိုေတာ့ ညီမေလးလည္း သတိထားမိမွာေပါ့။

`~

ေစ်းဆိုင္တန္းေတြ၊ ဆိုက္ကားဂိတ္၊ ကားဂိတ္ေတြ၊ လဘက္ရည္ဆိုင္ေတြမွာဆိုရင္ ေဆးလိပ္ေငြ႔ေတြ ပ်ံ႕ႏွံု႕ေနတာပဲ။ အရက္ေသာက္တဲ့သူထက္ ေဆးလိပ္ေသာက္တဲ့သူက ပိုမ်ားတယ္ ညီမေလး။ ၿပီးေတာ့ ေဆးလိပ္က ဘိန္းေတြ၊ အရက္ေတြထက္ေတာင္ ျမန္ျမန္စြဲႏိုင္တယ္ေလ။ အရက္ေတြ၊ ဘိန္းေတြကမွ တကူးတက သြားဝယ္ရဦးမယ္။ ေဆးလိပ္ကိုက်ေတာ့ လမ္းေဘးမွာကအစ လြယ္လြယ္နဲ႔ ဝယ္လို႔ရေတာ့ လူေတြ ေဆးလိပ္စြဲတာ ဘယ္လိုလုပ္ၿပီး ထူးဆန္းေတာ့မလဲေနာ္။ စီးပြားေရးသမားေတြကလည္း ေဆးလိပ္ေၾကာ္ျငာလွလွေတြနဲ႔ လူေတြရဲ့ အာရံုစူးစိုက္မႈကို ရယူခဲ့ၾကေသး တာပဲမလား။

.

ေဆးလိပ္ေသာက္တာဟာ မေကာင္းဘူးဆိုတာကို လူေတြက မသိၾကတာမဟုတ္ဘူးညီမေလး။ သိၾကတယ္။ လက္ေတြ႔ႀကံဳဖူးၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေဆးလိပ္က သူတို႔ကို လန္းလန္းဆန္းဆန္းျဖစ္ေစတယ္၊ အာရံုစူးစိုက္မႈကိုေကာင္း ေစတယ္၊ စိတ္ကိုတည္ၿငိမ္ေစတယ္ဆိုၿပီး အေၾကာင္း အမ်ိဳးမ်ိဳး ျပၿပီး ေသာက္ၾကတယ္ေလ။ လူငယ္ေတြထဲမွာလည္း ေဆးလိပ္ေသာက္တဲ့စတိုင္လ္ေလးကို သေဘာက်လို႔ ေသာက္တတ္တဲ့လူငယ္ေလးေတြရွိသလို စိတ္ဖိစီးမႈေတြရဲ့ ထြက္ေပါက္အေနနဲ႔ ေသာက္တဲ့လူငယ္ေတြလည္းရွိတာပဲ ညီမေလး။ တခ်ိဳ႕လူႀကီးေတြက်ေတာ့ သူတို႔ေသာက္မယ့္ေဆး လိပ္ကို ကေလးေတြကို မီးသြားညွိခိုင္းတတ္တယ္။ အဲဒါကို အစမ္းဖြာၾကည့္ရင္းနဲ႔ ေဆးလိပ္စြဲသြားတဲ့ ကေလးေတြ လည္း ရွိတာေပါ့။

.

ေဆးလိပ္ေသာက္ရင္ အဆုတ္ေတြ၊ ေလျပြန္ေတြပ်က္စီးတယ္၊ အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္းနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ျပႆနာ ေတြကို ျဖစ္လာႏိုင္တယ္ဆိုတာကို ညီမေလးလည္း ၾကားဖူးမွာေပါ့။ ၿပီးေတာ့ သူ႔ေၾကာင့္ လည္ေခ်ာင္း၊ ခံတြင္း၊ ဆီးအိတ္ေတြ၊ သားအိမ္ေခါင္း၊ အစာေရၿမိဳျ>ြပန္ေတြမွာ ကင္ဆာေတြ ျဖစ္လာတတ္တယ္။ အရင္တည္းက ႏွလံုးေရာဂါရွိ သူေတြ၊ ဆီးခ်ိဳသမားေတြဆိုရင္လည္း ေဆးလိပ္ေၾကာင့္ ေရာဂါပိုဆိုးရြားလာတယ္။ ေဆးလိပ္ ေငြ႕ဟာ အာရံုေၾကာေတြ ကို ပ်က္စီးေစတယ္။ ဒီေတာ့ အရသာခံႏိုင္စြမ္းေတြ၊ အနံ႔ခံႏိုင္စြမ္းေတြေလ်ာ့က်လာတာေပါ့။ သြားေတြ၊ လက္ေခ်ာင္း ေတြမွာလည္း အေရာင္ေတြေျပာင္းလာတယ္။ ညိဳညစ္ညစ္ေတြျဖစ္လာတယ္။ သူတို႔ဝတ္ဆင္တဲ့ အဝတ္အစားေတြ၊ ဆံပင္ေတြမွာ ေဆးလိပ္ နံ႕ေတြစြဲေနတယ္ ဆိုတာကိုေတာ့ ကာယကံရွင္ေတြက သတိျပဳမိခ်င္မွ ျပဳမိလိမ့္မယ္ ညီမေလး။

.

မိဘေတြဟာ သူတို႔ကေလးေတြ အုန္းပင္ေအာက္သြားေဆာ့လို႔ အုန္းသီးေခါင္းေပၚကို ေၾကြက်မွာကို စိုးရိမ္တတ္ၾကတယ္။ အဲ..ဒါေပမယ့္ သူတို႔ေသာက္တဲ့ေဆးလိပ္ေငြ႕ေၾကာင့္ သူတို႔ရင္ေသြးငယ္ေတြ အႏၲရာယ္ ျဖစ္မွာ ကိုေတာ့ ေတြးၿပီးမေၾကာက္ၾကဘူးညီမေလး။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္သည္ မိခင္တစ္ေယာက္ဟာ ေဆးလိပ္ေၾကာင့္ ကိုယ္ဝန္ ပ်က္က်ႏိုင္တယ္။ လမေစ့ဘဲကေလး ေမြးတာ၊ ေပါင္မျပည့္တ့ဲ ကေလးေမြးတာမ်ိဳးေတြလည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္ညီမေလး။ အဲဒီလိုပဲ ေဆးလိပ္ေငြ႕ရွိတဲ့ပတ္ဝန္းက်င္မွာ ႀကီးျပင္းလာတဲ့ကေလးေတြဆိုရင္ တျခားကေလးေတြထက္ ကူးစက္ေရာဂါ ေတြကို ခံစားရတတ္တယ္။ နားျပည္ယိုတာ၊ အနာေပါက္တာမ်ိဳးေတြ ပိုျဖစ္ႏိုင္တာေပါ့ ညီမေလးရယ္။

.

ေဆးလိပ္ကေပးလာတဲ့အႏၲရာယ္ေတြဟာ ဒီေလာက္နဲ႔တင္ ရပ္သြားလားဆိုေတာ့ မရပ္ျပန္ဘူးညီမေလးေရ။ သူတို႔က မမတို႔ ေသာက္ၾကတဲ့ ေဆးေတြနဲ႔ ဓါတ္ျပဳမႈေတြျဖစ္ၿပီး ဆိုးရြားျပင္းထန္တဲ့အာနိသင္ေတြကို ေပးတတ္တယ္ ညီမေလး။ လူတေယာက္ရဲ့က်န္းမာေရးကို အေထာက္အကူျပဳဖို႔ သံုးလိုက္တဲ့ေဆးေတြရဲ့အာနိသင္ဟာ ေဆးလိပ္ ေၾကာင့္ ပ်က္စီးသြားတယ္။ တခ်ိဳ႕ေဆးေတြရဲ့ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြကိုလည္း ပိုၿပီးဆိုးရြားသြားေစတယ္ ဆိုတာကို ေဆးလိပ္ေသာက္တဲ့သူ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက သတိမထားမိတတ္ၾကဘူးေလ။

.

အဲဒီလိုမ်ိဳး ေဆးလိပ္နဲ႔ ေဆးဝါးေတြရဲ့ ဓါတ္ျပဳမႈေတြအေၾကာင္းကို သုေတသန အႀကိမ္ႀကိမ္ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကတာ ညီမေလး။ မမတို႔ေသာက္လိုက္တ့ဲ ေဆးေတြကေန တကယ့္အလုပ္လုပ္မယ့္ ပစၥည္းေတြအျဖစ္ေျပာင္းလဲတဲ့ေနရာမွာ ေဆးလိပ္က အေႏွာင့္ျဖစ္ေစတယ္။ အဲဒီေတာ့ ေဆးေတြကေန အာနိသင္ေကာင္းေကာင္းမေပးႏိုင္ေတာ့ဘူးေပါ့ ညီမေလးရယ္။ ၿပီးေတာ့ ေဆးေတြကို စုပ္ယူတဲ့ေနရာ၊ တေနရာကေန တေနရာကို ပို႔တဲ့ေနရာ၊ စြန္႔ထုတ္တဲ့ ေနရာေတြမွာပါ အတားအဆီးေတြျဖစ္ေစတယ္ေလ။ ေဆးေတြကို ေခ်ဖ်က္ေပးမယ့္ အင္ဇိုင္းေတြကို သူတို႔က ပိုၿပီးအားေပးေတာ့ ေဆးေတြ ၿပိဳကြဲမႈေတြျမန္လာတယ္။ ေဆးေတြရဲ့ တံု႕ျပန္မႈေတြပါ ေျပာင္းလဲလာတာေပါ့။

.

အဲဒီအထဲက လူတိုင္းလိုလိုသိထားသင့္တဲ့ ေဆးနဲ႔ ေဆးလိပ္ရဲ့အေၾကာင္းေတြကို ညီမေလးကို ေျပာျပထားမယ္ေနာ္။ ညီမေလးသိထားေတာ့ အနားပတ္ဝန္းက်င္ကလူေတြကို အႀကံေပးလို႔ရတာေပါ့။ ပထမဆံုး မမေျပာျပခ်င္တာက ရင္က်ပ္ေရာဂါမွာ သံုးတဲ့ေဆးေတြနဲ႔ ေဆးလိပ္ရဲ့ဆက္စပ္မႈ။ ရင္က်ပ္တတ္တဲ့လူတိုင္းလိုလို Theophylline & Aminophylline တို႔နဲ႔ ရင္းႏွီးၾကတယ္ ညီမေလး။ သူတို႔ကို ရင္က်ပ္ေရာဂါကို ကုသဖို႔သံုးၾကတယ္။ ႀကိဳတင္ ကာကြယ္ဖို႔သံုးၾကတယ္။ နာတာရွည္ေလျပြန္ေရာင္တာေတြ၊ ေလအိတ္မွာ ေလေအာင္းၿပီး ပ်က္စီးတဲ့ေဝဒနာေတြကို သက္သာဖို႔သံုးၾကတယ္။

.

အဲဒီေဆးေတြဟာ ေဆးလိပ္ေသာက္တတ္သူတစ္ေယာက္ရဲ့ ခႏၶာကုိုယ္ထဲမွာေတာ့ အခ်ိန္ၾကာၾကာမေနႏိုင္ဘူး ညီမေလးရဲ့။ ေဆးလိပ္မေသာက္တတ္သူေတြနဲ႔ႏႈိင္းယွဥ္ရင္ ေဆးလိပ္ေသာက္သူေတြရဲ့ ခႏၶာကုိုယ္ထဲမွာ ေဆးပမာဏက သိသိသာသာကို ေလ်ာ့နည္းေနေတာ့ အာနိသင္ေကာင္းေကာင္းမျပႏိုင္ဘူးေပါ့။ အဲဒီေတာ့ ေဆးလိပ္ကို စြဲစဲြၿမဲၿမဲ ေသာက္တတ္သူတစ္ေယာက္မွာ ရင္က်ပ္ေရာဂါရွိေနရင္ ေဝဒနာခံစားရတဲ့ သက္တမ္းက ပိုၿပီးတာရွည္လာတယ္ ညီမေလး။ အသက္ရႈလိုက္တိုင္း ဖားဖိုႀကီးလို ရႈိက္ရႈိက္ရႈေနရတဲ့ ဦးေလးႀကီး၊ အေဒၚႀကီးေတြကိုျမင္ရင္ မမေလ သိပ္ၿပီး စိတ္မေကာင္းျဖစ္မိတာပဲ။ ေဆးလိပ္ျဖတ္လိုက္တယ္ဆိုရင္ေတာင္မွ အဲဒီအာနိသင္က ၆ လကေန ၃ ႏွစ္ေလာက္အထိ ၾကာတတ္ေသးတယ္ဆိုေတာ့ သတိျပဳစရာေပါ့ညီမေလးရယ္။

.

ေနာက္တစ္မ်ိဳးကက်ေတာ့ ေသြးေပါင္က်ေဆးေတြ၊ ႏွလံုးေရာဂါသက္သာဖို႔အတြက္သံုးၾကတဲ့ေဆးေတြေလ။ Propranolol, Enalapril တို႔လို ေဆးမ်ိဳးေတြေပါ့။ အဲဒီလိုေဆးမ်ိဳးေတြကို ေဆးလိပ္က တံျမက္စည္းလွဲသလို ဖယ္ထုတ္ပစ္ေတာ့ ခႏၶာကုိုယ္ရဲ့ျပင္ပကို ျမန္ျမန္ျပန္ထြက္သြားရတယ္။ ေသြးထဲမွာ ေဆးရဲ့အာနိသင္က ေလ်ာ့နည္း ေနေတာ့ ထိေရာက္တဲ့ အာနိသင္မေပးႏုိင္ေတာ့ဘူးေပါ့ ညီမေလးရယ္။ ရုတ္တရက္ႏွလံုးေရာဂါ ထေဖာက္ တတ္သူေတြ အတြက္ အသံုးျပဳတဲ့ေဆးေတြ၊ ႏွလံုးခုန္သံကို ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႕သံုးၾကတဲ့ေဆးေတြ၊ ေခါင္းတစ္ျခမ္းကိုက္ျခင္းအတြက္ အသံုးျပဳတဲ့ေဆးေတြကိုလည္း ဒီလိုနည္းနဲ႔ဖယ္ထုတ္ပစ္ေတာ့ အေရးႀကီးလို႔ ေဆးသံုးမယ့္ အေျခအေနေတြ အတြက္ ဘယ္လိုလုပ္ၿပီး အေထာက္အကူ ျပဳႏုိင္ေတာ့မလဲကြယ္။

.

ကိုယ္ဝန္တားေဆးေသာက္ေနရတဲ့သူေတြဆီမွာ ေဆးလိပ္ရဲ့တံု႕ျပန္ပံုကက်ေတာ့ တမ်ိဳးညီမေလးရဲ့။ တားေဆးေတြရဲ့ အာနိသင္ကို ေလ်ာ့က်သြား ေစတာမဟုတ္ဘူး။ ကုိယ္ဝန္တားေဆးေသာက္ရင္ႀကံဳေတြ႕လာႏိုင္တဲ့ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြကို ပုိၿပီးဆိုးသြားေစတာညီမေလး။ ႏွလံုးနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ေရာဂါေတြ၊ ေလသင္တုန္း၊ ေလျဖတ္တာမ်ိဳးေတြ၊ ေသြးေၾကာပိတ္တာမ်ိဳးေတြပိုၿပီးျဖစ္ႏိုင္လာတယ္။ ကင္ဆာအထိျဖစ္လာႏိုင္ေတာ့ သတိထားစရာ ေပါ့ညီမေလးရယ္။ ေသာက္လိုက္တဲ့ ေဆးလိပ္အေရအတြက္ရယ္၊ အသက္အရြယ္ေတြေပၚမူတည္ၿပီး တခ်ိဳ႕သူေတြမွာေတာ့ ခံစားရတာက အရမ္းျပင္းထန္တတ္ေတာ့့ ကိုယ္ဝန္တားေဆးေသာက္ေနတဲ့အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ေဆးလိပ္ကို ေရွာင္ဖို႔လိုတာေပါ့။

.

ေဆးလိပ္ဟာ ဦးေႏွာက္န႔ဲအာရံုေၾကာေတြကို သြားၿပီးလႈံေဆာ္မႈေပးႏိုင္တယ္။ ဒီေတာ့ စိတ္ၿငိမ္ေစဖို႔၊ အိပ္ေပ်ာ္ ေစဖို႔သံုးတဲ့ေဆးေတြရဲ့ အာနိသင္ေတြ က ေလ်ာ့က်သြားတယ္ညီမေလး။ အအန္ေပ်ာက္ေဆးေတြ၊ စိတ္ေရာဂါအတြက္ အသံုးျပဳၾကတဲ့ေဆးေတြ၊ အတက္က်ေဆးေတြေၾကာင့္ ျဖစ္လာ ႏိုင္တဲ့ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြကို သူတို႔က ပိုၿပီးဆိုးရြား သြားေစတယ္။ ေဆးလိပ္ေသာက္တဲ့လူတစ္ေယာက္မွာအေရးေပၚေသြးတိုးေနလို႔၊ ဒါမွမဟုတ္ ေဖာေရာင္ေနလို႔ ဆီးေဆး သံုးရေတာ့မယ္ဆိုရင္လည္း ဆီးေဆးရဲ့ အာနိသင္ကို အျပည့္အဝမရႏိုင္ဘူးဆိုေတာ့ သတိထားစရာေပါ့ ညီမေလးရယ္။

.

ေဆးလိပ္ေသာက္တတ္သူေတြမွာ သတိထားရေသးတာက ဗီတာမင္ေတြညီမေလး။ သူတို႔ေတြရဲ့ ခႏၶာကုိုယ္ ထဲမွာ ဗီတာမင္ေတြဟာ လြယ္လြယ္ကူကူနဲ႔ ပ်က္စီးသြားတယ္။ ပံုမွန္လူေတြထက္ သူတို႔က ၄ဝ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ ပိုၿပီး လိုအပ္တတ္ၾကတယ္ေလ။ အဲဒါကိုသာ မျဖည့္ေပးႏုိင္ရင္ ခႏၶာကုိုယ္ထဲမွာ ဗီတာမင္ေတြ ခ်ိဳ႕တဲ့လာတယ္။ အဲဒါကေန ဆက္စပ္ၿပီး ကူးစက္ေရာဂါျဖစ္တာ၊ အားအင္ခ်ိနဲ႔တာမ်ိဳးကိုပါ ႀကံဳလာရတယ္။ ေဆးလိပ္ေၾကာင့္ ဗီတာမင္ ဘီ ေတြဟာ ဆီးထဲကေန အျပင္ကို ျမန္ျမန္ထြက္သြားတယ္။ ဒီေတာ့ ေျခလက္ထံုက်င္တာ၊ မၿမဲတာမ်ိဳးေတြကို ခံစားရတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေဆးလိပ္ေသာက္တတ္သူေတြဟာ တျခားသူေတြထက္ ပိုၿပီး ေဝဒနာေတြကို ခံစားရတတ္တယ္လုိ႔ ဆိုၾကတာေပါ့ ညီမေလး။

.

ဆီးခ်ိဳသမားေတြ ေဆးလိပ္ေသာက္ရင္ေရာ။ ေဆးလိပ္က အင္ဆူလင္ေတြ စုပ္ယူမႈကို ဟန္႔တားလိုက္တယ္ ညီမေလး။ အင္ဆူလင္ကို ဖ်က္ဆီးေပးမယ့္ပစၥည္းေတြကို ထြက္ေပၚေစေတာ့ အင္ဆူလင္က ေကာင္းေကာင္းအလုပ္ မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ဘူး။ ေသြးထဲက သၾကားဓါတ္ကို ညီမွ်ေအာင္ထိန္းရတာ ခက္လာတယ္။ အင္ဆူလင္ထိုးေဆးသံုးေန ရတဲ့သူေတြမွာ ေဆးလိပ္ေၾကာင့္ အင္ဆူလင္က အာနိသင္မျပႏိုင္ေတာ့ ေသြးထဲမွာ သၾကားဓါတ္က မက်ႏိုင္ေတာ့ဘူး ေပါ့။ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳကို ထိန္းခ်ဳပ္ရတာခက္သြားႏိုင္တယ္ေလ။

.

ေဆးလိပ္ေသာက္ေနသူေတြဟာ မမေျပာသြားတဲ့ေဆးေတြေသာက္ေနရတယ္ဆိုရင္ အေတာ္ကို သတိထားရမွာေပါ့ေနာ္။ ေဆးေတြကေန ထိေရာက္တဲ့ အာနိသင္ကို ျပည့္ျပည့္ဝဝမရႏိုင္ဘူးဆိုတာကို အၿမဲသိထားရမယ္။ ေဆးလိပ္ေသာက္တတ္သ ူတစ္ေယာက္မွာ ေသြးတိုးေရာဂါ၊ ႏွလံုးေရာဂါ၊ ရင္က်ပ္တာ၊ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ျပႆနာေတြ ရွိေနမယ္ဆိုရင္ ေဆးေသာက္တဲ့ေနရာမွာ လံုးဝကိုမ်က္ေျချပတ္ခံလို႔ကို မျဖစ္ေတာ့ဘူး။ က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းေတြနဲ႔ တိုင္ပင္ၿပီး ေဆးပမာဏ အတိုးအေလ်ာ့လုပ္ၾကည့္ဖို႔လိုတယ္။ တကယ္ေတာ့ ညီမေလးေရ က်န္းမာေရး ျပႆနာေတြ မျဖစ္ရေအာင္ ေဆးလိပ္ကို လံုးဝေရွာင္သင့္တာမလား။

.

ညီမေလးေရ..ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ေဆးလိပ္ေသာက္ၿပီး ရႈမိရင္ အဲဒါကို Primary Smoking၊ တျခားသူ ေသာက္တာကို တဆင့္ခံ ရႈမိရင္ Secondary Smoking၊ အဲ ေနာက္တစ္ခါ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္သည္မိခင္တစ္ ေယာက္က ရႈမိလို႔ ဗိုက္ထဲက ကေလးကို ထိခိုက္မိရင္ Tertiary Smoking။ တျခားသူအတြက္ ေကာင္းက်ိဳးမေပးသလို ကိုယ့္က်န္းမာေရးအတြက္ ေသာက္တဲ့ေဆးေတြကိုပါ ဟန္႔တားလာတယ္ဆိုေတာ့ အေတာ့္ကို ေရွာင္ရွားသင့္တဲ့အရာေပါ့။ အဲဒီလို ပိုက္ဆံကိုမီးရႈိ႕ၿပီး ေရာဂါေတြကို ရႈိက္ရႈိက္ရႈေနၾကတာကို မမတို႔ေတြက အတတ္ႏိုင္ဆံုးတားဆီးေပးရမယ္ေလ။ ဒီေတာ့ ညီမေလးေရ ”ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းသည္ က်န္းမာေရးကို ဆိုးရြားစြာ ထိခိုက္ႏိုင္ေစသည္” ဆိုတဲ့ စကားလံုးရဲ့ေနာက္မွာ ”ေဆးလိပ္သည္ ေဆးဝါးမ်ား၏အာနိသင္ကို သိသိသာသာ ေလ်ာ့က်ေစပါသည္” လုိ႔ သတိေပးလိုက္ၾကပါစို႔။

 

ရႊင္လန္းခ်မ္းေျမ႕ပါေစကြယ္
မမ
ႏွင္းႏုလြင္ (ေဆးဝါး)
စရဏ မဂၢဇင္း (ဇန္န၀ါရီ၊ ၂၀၁၀)



 

 

 

 

 

 

 

အလြယ္မသံုးသင့္ေသာေဆး သို႔မဟုတ္ ပိုးသတ္ေဆးမ်ား November 9, 2010

ညီမေလးဖတ္ဖို႔ ေဆးဝါးဆိုတာ (၇)

အလြယ္မသံုးသင့္ေသာေဆး သို႔မဟုတ္ ပိုးသတ္ေဆးမ်ား


ညီမေလးေရ

ရာသီဥတုအကူးအေျပာင္းအခ်ိန္ကို ေရာက္လာၿပီေနာ္။ ဟိုလူတုပ္ေကြး၊ ဒီလူတုပ္ေကြးဆိုၿပီး အေအးမိတဲ့ အသံေတြ ၾကားရေတာ့မယ္။ ရာသီဖ်ားေလ။ လူမ်ားမ်ားနဲ႔ထိေတြ႔ေနရတဲ့သူေတြဆိုရင္ အလြယ္တကူအေအးမိႏိုင္တယ္ ညီမေလးရဲ့။ ဒီေတာ့ ေက်ာင္းသူ၊ ေက်ာင္းသားအမ်ားႀကီးနဲ႔ေန႔တိုင္းထိေတြ႔ေနရတဲ့ ညီမေလးတို႔လို ဆရာ၊ ဆရာမေတြ၊ လူနာေတြနဲ႔ ထိေတြ႔ဆက္ဆံေနရတဲ့ဆရာဝန္ေတြ၊ သူနာျပဳေတြဆိုရင္ ပိုၿပီးသတိထားရတာေပါ့။ အေကာင္းဆံုးကေတာ့ အေအးမမိေအာင္ ႀကိဳတင္ ကာကြယ္တဲ့နည္းလမ္းေပါ့ကြယ္။ အဲဒီလိုအေအးမိတာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ေလ အရင္အပတ္ က မမဖတ္လိုက္ရတဲ့ သတင္းေလးတစ္ပုဒ္အေၾကာင္းကို ညီမေလးကို ေျပာျပရဦးမယ္။

.

ေခတ္ပညာတတ္အမ်ိဳးသမီးတစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့ ႐ိုစီဟာ အသက္၄ဝ ေလာက္ရွိေရာေပါ့။ ဒီဇင္ဘာလရဲ့အစမွာ သူမဟာ ကိုယ္နည္းနည္းပူၿပီး ေခ်ာင္းလည္းဆိုးလာေတာ့ သူမနားမွာ အလြယ္တကူရွိတဲ့ အေမာက္ဆလင္ Amoxicillin ေဆးေတာင့္ကို ေသာက္လိုက္သတဲ့။ ေဆးေသာက္ၿပီးလို႔ အခ်ိန္နည္းနည္းၾကာေတာ့ သူမမွာ အင္ပ်ဥ္ထ သလို အနီကြက္ေတြထလာတယ္။ အဲဒါနဲ႔ ေဆးဆိုင္ကိုသြားျပေတာ့ ေဆးဆိုင္ကေဆးေရာင္းတဲ့သူက ပင္နိီဆလင္ အုပ္စုနဲ႔ မတည့္လို႔ျဖစ္ရတာဆိုၿပီး Cephalosporins အုပ္စုဝင္ တျခားပိုးသတ္ေဆးတစ္မ်ိဳးကို ေသာက္ေဆးအေနနဲ႔ ေပးလိုက္တယ္။ မသက္သာရင္ ျပန္လာခဲ့ဖို႔လည္း မွာလိုက္တာေပါ့။

.

ဒါနဲ႔ပဲ ေဆးဆိုင္ကေပးလိုက္တဲ့ေဆးကို တစ္ပတ္ေလာက္ ဆက္ေသာက္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ေဆးေသာက္ျပီးခ်ိန္ မွာလည္း ကိုယ္ပူတာနဲ႔ ေခ်ာင္းဆုိးတာက နည္းနည္းက်န္ေနေသးေတာ့ စိတ္ပူလာတယ္။ ဒါနဲ႔ ေဆးခန္းကိုသြားျပေတာ့ ဆရာဝန္က Erythromycin လို႔ေခၚတဲ့ ေနာက္ထပ္ပိုးသတ္ေဆးတစ္မ်ိဳးကို ေပးလုိက္တယ္။ ေနာက္ ၂ ပတ္ေလာက္ ၾကာတဲ့အခါမွာေတာ့ ႐ိုစီဟာ အူေရာင္တဲ့ လကၡဏာေတြနဲ႔ ေဆးရံုကို ေရာက္လာတယ္။ ေရာဂါရွာၾကည့္လိုက္ေတာ့ Clostridium difficile လို႔ေခၚတဲ့ ပိုးေၾကာင့္ အူေရာင္ေနတာကို သြားေတြ႕သတဲ့။

.

အဲဒီပိုးေတြဟာ ပံုမွန္အခ်ိန္မွာေတာင္ အူလမ္းေၾကာင္းထဲမွာ ရွိေနတတ္တာ ညီမေလး။ ဒါေပမယ့္ ခႏၶာကိုယ္ကို အက်ိဳးျပဳေပးတဲ့ ပိုးေကာင္အေရအတြက္ကမ်ားေနေတာ့ သူတို႔ကဘယ္လို အႏၲရာယ္မ်ိဳးကိုမွ မေပးႏိုင္ဘူး။ အဲ..ပိုးသတ္ေဆးေတြ ေသာက္ပါမ်ားလို႔ အက်ိဳးရွိတဲ့ပိုးေကာင္ေတြေသဆံုးသြားရင္ေတာ့ သူတို႔က ထၾ<ြကလာတယ္။ လူေတြကို အႏၲရာယ္ေပးေတာ့တယ္။ အမွန္ေတာ့ ညီမေလးေရ ႐ိုစီခံစားခဲ့ရတာက ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ Influenza ပဲ။ မလိုအပ္ဘဲ ပိုးသတ္ေဆးေတြကို သြားေသာက္မိေတာ့ အသက္ဆံုးရႈံးရတာေပါ့။

.

ညီမေလးေရ..အဲဒီလိုအျဖစ္မ်ိဳး၊ ပံုစံတူျပႆနာေတြကို မမတို႔ဆီမွာလည္း ႀကံဳေတြ႔ရတာပဲေလ။ သတိမထား မိလို႔သာေနမယ္။ အဲဒါနဲ႔ဆက္စပ္ၿပီးေလ ညီမေလးကို ပိုးသတ္ေဆးေတြအေၾကာင္းကို ေျပာျပရဦးမယ္။ ပိုးသတ္ေဆး ဆိုလို႔ သိပ္ၿပီးႀကီးက်ယ္ တဲ့ေဆးေတြ၊ လူေတြသိပ္ၿပီး မသံုးၾကတဲ့ေဆးေတြလို႔မ်ား ညီမေလး ေတြးေနသလား။ မဟုတ္ဘူး ညီမေလးေရ။ ပိုးသတ္ေဆးေတြဆိုတာ မမတို႔နဲ႔ လက္တစ္ကမ္းအကြာမွာ အၿမဲတမ္းရွိေနတဲ့ ေဆးေတြပဲ။ ေစာေစာတုန္းက ရုိစီေသာက္လိုက္တဲ့ Amoxicillin & Erythromycin ေတြ၊ Tetracycline တက္ထရာ ဆိုက္ကလင္း၊ စီေကာလို႔ေခၚၾကတဲ့ Chloramphenicol ေတြ၊ အဲဒီေဆးေတြေပါ့။

.

မမတို႔ပတ္ဝန္းက်င္မွာ မ်က္စိနဲ႔မျမင္ႏိုင္တဲ့ ပိုးေကာင္ေတြက အမ်ားႀကီးပဲ ပ်ံႏွံ႕ေနတာကိုေတာ့ ညီမေလး သိတယ္ေနာ္။ ဘက္တီးရီးယား၊ ဗိုင္းရပ္စ္၊ မႈိေတြ၊ အမ်ိဳးမ်ိဳးေပါ့ေလ။ မတူညီတဲ့ ပိုးေကာင္ေတြေၾကာင့္ ရလာႏိုင္တဲ့ ကူးစက္ေရာဂါေတြကလည္း မတူၾကဘူး။ ဘက္တီးရီးယားပိုးေတြေၾကာင့္ အေရျပား၊ အဆုတ္၊ လည္ေခ်ာင္း၊ ေက်ာက္ကပ္ေတြမွာ ကူးစက္ေရာဂါေတြဝင္လာတယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ေတြဝင္ရင္ေတာ့ အေအးမိမယ္၊ တုတ္ေကြးျဖစ္မယ္၊ အသည္းေရာင္လာမယ္။ မႈိေတြစြဲရင္ေတာ့ ေပြး၊ ညွင္း၊ ႏွင္းခူေတြျဖစ္လာတယ္။ အဲဒီလို မတူတဲ့ေရာဂါေတြကို ကုသတဲ့ေဆးေတြကလည္း ဘယ္တူမလဲေနာ္။

.

မမတို႔အသံုးျပဳၾကတဲ့ ပိုးသတ္ေဆး Antibiotics ဆိုတာဟာ ဘက္တီးရီးယားေၾကာင့္ ျဖစ္လာတဲ့ ေရာဂါေတြ ကို ကုသဖို႔သံုးတဲ့ေဆးေတြပဲ ညီမေလး။ သူတို႔က သဘာဝအတိုင္းရတဲ့ ပစၥည္းေတြျဖစ္ႏိုင္သလို ဆန္းစစ္ထုတ္လုပ္ထား တဲ့ ပစၥည္းေတြလည္း ျဖစ္ႏိုင္တာပဲညီမေလးရဲ့။ သူတို႔ေတြက တခ်ိဳ႕ပိုးေတြကို အေသသတ္ေပးတယ္။ တခ်ိဳ႕ပိုးေတြကုိ က်ေတာ့ မ်ိဳးမပြားႏိုင္ေအာင္ ဟန္႔တားေပးတယ္။ ဒါေပမယ့္ ညီမေလးရဲ့..မမတို႔အနားပတ္ဝန္းက်င္က လူတိုင္းလိုလိုက ဘက္တီးရီယားေတြကို သတ္တဲ့ ပိုးသတ္ေဆးေတြကို ေနရာတိုင္းမွာ သံုးေနၾကတယ္။

.

လူေတြကေလ အေအးမိတယ္၊ ဖ်ားတယ္ဆိုတာနဲ႔ သူတို႔ကို ေသာက္ၾကေတာ့တာပဲ။ မမစိတ္ထင္ေျပာရရင္ လူနာေတြထဲမွာ ဆရာဝန္ ညႊန္ၾကားတဲ့အတိုင္း ပိုးသတ္ေဆးကို တိတိက်က်ေသာက္တဲ့လူနာက ၃ ပံု ၁ ပံုေလာက္ပဲ ရွိလိမ့္မယ္ထင္တယ္။ ဒီေနရာမွာ မမတို႔ မေမ့သင့္တာက ပိုးသတ္ေဆးဆိုတာ ဘာလဲေပါ့ေနာ္။ အေအးမိတဲ့အခ်ိန္ဆို Antibiotics ေတြကို ဘယ္ေလာက္ပဲေသာက္ေသာက္ လူနာမွာ ဘာမွ ထူးျခားမႈရွိမွာမဟုတ္ဘူး။ အေကာင္းဆံုး နည္းလမ္းက အာဟာရျပည့္ဝေအာင္စား၊ အနားယူ၊ အရည္မ်ားမ်ားေသာက္၊ ကုိယ္ပူက်ခ်င္ရင္ေတာ့ ပါရာစီတေမာ ေလာက္ပဲ ေသာက္ရမွာေပါ့။

.

အဲလိုမလုပ္ၾကဘူး ညီမေလးေရ။ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကေလ ေနမေကာင္းျဖစ္ရင္ ေဆးဆိုင္မွာ အပူက်ေဆး နဲ႔ ပါရာစီတေမာေပးပါဆုိၿပီး သြားဝယ္ေတာ့တာပဲ။ ဆိုင္ေတြကလည္း ပါရာစီတေမာ Paracetamol နဲ႔ အေမာက္ဆလင္ Amoxicillin ကို တြဲေပးလိုက္တယ္ေလ။ တခ်ိဳ႕လူေတြက်ေတာ့ Amoxicillin ကို ဒီအတိုင္းဝယ္ ေသာက္တယ္။ လည္ေခ်ာင္းနာလည္း ေသာက္၊ အာသီးေရာင္လည္း ေသာက္၊ သူတို႔သေဘာနဲ႔ သူတို႔စိတ္ရွိတိုင္း ေသာက္ေနၾကတာပဲ။ အဲဒီအထဲမွာေလ ကေလးအေမေတြေတာင္ ပါေသးတယ္။

.

သူတို႔ကေလးေတြ ကုိယ္ပူရင္ ပါရာစီတေမာအရည္နဲ႔ Amoxicillin ေဆးရည္ကို တြဲၿပီးတိုက္ေတာ့တာပဲ။ အမွန္ေတာ့ ညီမေလးေရ.. ပါရာစီတေမာမွာ အကိုက္အခဲေပ်ာက္တဲ့အာနိသင္ေရာ၊ အပူက်တဲ့အာနိသင္ေရာ ရွိၿပီးသား။ မလုိအပ္ပါဘဲနဲ႔ ပိုးသတ္ေဆးေတြကို တြဲဖက္ သံုးစြဲေနေတာ့ မခက္ေပဘူးလား။ အဲဒီလိုသံုးတဲ့သူေတြ ထဲမွာေလ အရပ္သားေတြေရာ၊ က်န္းမာေရးနယ္ပယ္က လူေတြပါ ရွိတယ္ဆိုရင္ ညီမေလး အံ့ၾသေနမလားပဲ။ အဟုတ္ပဲ ညီမေလးေရ။ ပိုးသတ္ေဆးေတြကို ေပါ့ေပါ့တန္တန္သေဘာထားၿပီး သံုးစြဲၾကသူေတြဟာ အေတာ္မ်ားတယ္။ ဒါနဲ႔ေလ ပိုးသတ္ေဆးသံုးစြဲတာနဲ႔ ပတ္သတ္ၿပီး ႀကံဳေတြ႕လာႏိုင္တဲ့ အေျခအေန ၂ မ်ိဳးကို ေျပာျပရဦးမယ္။

.

လူတစ္ေယာက္က ေနမေကာင္းလို႔ ေဆးခန္းသြားျပတယ္ဆိုပါေတာ့ ညီမေလးရယ္။ သူ႔ကို ဆရာဝန္က သင့္ေတာ္တဲ့ ပိုးသတ္ေဆးကို ညႊန္လိုက္တယ္။ အဲဒီေဆးမကုန္ခင္ ေရာဂါသက္သာလာေတာ့ ေဆးကိုရပ္ပစ္လိုက္ တယ္။ ေဆးကို လိပ္ပတ္လည္ေအာင္ မေသာက္ေတာ့ဘူး။ ဒီေတာ့ သူ႔ေရာဂါကို အျမစ္ျပတ္ေအာင္ ကုဖို႔ခက္သြား တယ္။ ပိုးေကာင္ေတြကို အေသမသတ္ႏိုင္သလို သူတို႔ပြားတာကိုလည္း မတားႏိုင္ေတာ့ဘူး။ အဲဒီေတာ့ ကုသရမယ့္ အခ်ိန္က မၾကာသင့္ဘဲၾကာလာသလို ကုန္က်စရိတ္ေတြလည္း တိုးလာတယ္။

.

ညီမေလးရဲ့တပည့္ေတြထဲမွာ ဂ်စ္ကန္ကန္ႏိုင္တဲ့ ကေလးေတြရွိသလို ပိုးေကာင္ေတြထဲမွာလည္း မထံုတက္ ေတးနဲ႔ ပိုးေကာင္ေတြရွိတယ္ညီမေလး။ သူတို႔ဆိုရင္ ၿခိမ္းေျခာက္လို႔လည္းမရ၊ ဟန္႔တားလို႔လည္း မရဘူး။ ပိုးသတ္ေဆး ေသာက္ေနရင္းနဲ႔ လကၡဏာေတြက ပိုပိုၿပီးဆိုးရြားလာတယ္။ မိသားစုဝင္ေတြ၊ အနီးကပ္ေနတဲ့သူေတြကိုေတာင္ ဖ်ားနာ ေစတယ္။ ဒါက ေဆးေတြကို လြဲမွားစြာသံုးမိလို႔ ေဆးယဥ္သြားရင္ ေနာက္ထပ္ ထပ္ျဖစ္လာႏိုင္တဲ့ အေျခအေနေပါ့။

.

တခ်ိဳ႕က်ေတာ့ ေဆးမ်ားမ်ားေသာက္ရင္ ျမန္ျမန္ေလးေနကာင္းသြားမယ္လို႔ထင္ေနၾတတယ္ညီမေလးရဲ့။ ဒီေတာ့ နည္းနည္းေလး ေနမေကာင္းျဖစ္တာနဲ႔ ပိုးသတ္ေဆးေတြထည့္ေသာက္ေတာ့တာပဲ။ အိမ္ကမိသားစုေတြ ေနမေကာင္းျဖစ္တုန္းက သံုးဖူးတဲ့ ေဆးေတြကို ေသာက္ၾကတယ္။ အဲလိုမဟုတ္ရင္လည္း အရင္အႀကိမ္ေတြ ေနမေကာင္း ျဖစ္တုန္းက ေသာက္ဖူးတဲ့ ပုိးသတ္ေဆးေတြ ထည့္သံုးၾကတာမ်ိဳးကိုလည္း မမေတြ႔ဖူးတယ္။ တကယ္ေတာ့ ညီမေလး ရယ္..ပိုးေကာင္ေတြဟာ တစ္ခါနဲ႔တစ္ခါဘယ္တူပါ့မလဲေနာ္။

.

ၿပီးေတာ့ ပိုးသတ္ေဆးဆိုတာကလည္း အက်ိဳးျပဳတဲ့ပိုးေကာင္ေတြေရာ၊ အက်ိဳးမျပဳတဲ့ပိုးေကာင္ေတြကိုပါ သတ္ပစ္တာဆိုေတာ့ အႏၲရာယ္ရွိတဲ့ အေကာင္ေတြက ထၾ<ြကလာတယ္။ အထူးသျဖင့္ အစာေျခလမ္းေၾကာင္းမွာရွိတဲ့ ပိုးေကာင္ေတြေသသြားေတာ့ ဝမ္းေလွ်ာတာ၊ အူေရာင္တာ ေတြျဖစ္လာတယ္ညီမေလးရဲ့။ ေဆးရံုတက္ေနရတဲ့သူေတြ၊ အရမ္းျပင္းထန္တဲ့ အေျခအေနမ်ိဳးေတြအတြက္ပဲသံုးတဲ့ ပိုးသတ္ေဆးျပင္းေတြကို ကိုယ့္သေဘာနဲ႔ကိုယ္ေသာက္ေတာ့ အသက္ကို ရန္ရွာလာတာေပါ့။

.

မမတို႔ပတ္ဝန္းက်င္မွာ ေနာက္ထပ္အသံုးမ်ားၾကတာက ပိုးသတ္ေဆးပါတဲ့ လိမ္းေဆးေတြ။ ထိခိုက္ ရွနာ၊ အပူေလာင္နာ၊ ဝက္ၿခံထြက္ရင္ လိမ္းၾကတာေလ။ ညီမေလးျမင္ဖူးမယ္ေတာ့ထင္တယ္။ မမတို႔ အိမ္မွာသံုးဖူးတဲ့ TEO Ointment) တက္ထရာဆိုက္ကလင္း လိမ္းေဆးေတာင့္လိုမ်ိဳးေလ။ Gentamycin လိမ္းေဆး၊ Chloramphenicol လိမ္းေဆးဆိုၿပီး အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္ညီမေလးရဲ့။ အဲဒီလိုမ်ိဳး လိမ္းေဆးေတြ သံုးရင္လည္း သတိထားရေသးတယ္။ ”ေသာက္ေဆးအေနနဲ႔ သံုးမွာသာ ေဆးယဥ္တာမဟုတ္ဘူး။ လိမ္းေဆးအေနနဲ႔သံုးရင္လည္း ေဆးယဥ္ႏိုင္လို႔ သူတို႔ကို အခ်ိန္ၾကာၾကာစြဲၿပီး မသံုးရဘူး” ဆိုတာကိုေတာ့ ညီမေလးအၿမဲတမ္း မွတ္ထားေနာ္။

.

ဒါေပမယ့္ ညီမေလးေရ မမတို႔အနားပတ္ဝန္းက်င္က လူတိုင္းလိုလိုကေလ အဲဒီလိုလိမ္းေဆးေတြကို အၾကာ ႀကီး သံုးၾကတယ္ေလ။ ေတာမက်၊ ၿမိဳ႕မက်ေဒသေတြဆို ပိုဆိုးေသး။ အနာျဖစ္ရင္ ေဆးလိမ္းရမယ္ဆိုတာကိုေတာ့ သိပါရဲ့။ ဘယ္ေလာက္ၾကာၾကာသံုးရမယ္၊ ဘယ္အမ်ိဳးအစားကို သံုးရမယ္ဆိုတာကို ေသခ်ာမေလ့လာထားမိေတာ့ အခက္ႀကံဳရတာေပါ့။ ”ေဆးတစ္မ်ိဳးဟာ ဘယ္ေလာက္ပဲ အာနိသင္ေတြေကာင္းေနပါေစ၊ သူနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ညႊန္ၾကား ခ်က္ေတြကို တိတိက်က်မလိုက္နာရင္ အဲဒီေဆးဟာ ဘယ္လိုလုပ္ၿပီး အစြမ္းထက္ေတာ့မလဲေနာ္”။ မမတို႔ေတြအတြက္ သိပ္ၿပီး အသံုးဝင္ပါတယ္ဆိုတဲ့ အဲဒီလိမ္းေဆးေတြ မသံုးရတဲ့ေနရာေတြလည္း ရွိေနေသးတယ္ညီမေလးရဲ့။

.

ဥပမာေျပာရရင္ကြယ္.. ၿပဲကြဲေနတဲ့ ဒါဏ္ရာေတြ၊ အရမ္းႀကီးတဲ့ ဒါဏ္ရာေတြမွာသံုးဖို႔ မသင့္ေတာ္ဘူး။ တခ်ိဳ႕ သူေတြက်ေတာ့ ကေလးငယ္ေတြ အႏွီးပြန္းတာတို႔၊ ေပါင္ပြန္းတာတို႔ဆိုရင္ ပိုးသတ္ေဆးပါတဲ့ လိမ္းေဆးေတြကို သံုးလိုက္တာပဲ။ တကယ္ဆိုရင္ အသက္ ၂ ႏွစ္ေအာက္ ကေလးေတြမွာ ဆရာဝန္ရဲ့ တိက်တဲ့ ညႊန္ၾကားခ်က္မရွိရင္ ပိုးသတ္ေဆးေတြကို သြားသံုးလို႔မရဘူး။ အဲဒါမ်ိဳးက်ေတာ့ အရမ္းအႏၲရာယ္ရွိတယ္ညီမေလး။

.

အဲဒီလိုပဲ အရမ္းနက္တဲ့ ၿပဲကဲြဒါဏ္ရာေတြ၊ ေသြးေတြအဆက္မျပတ္ထြက္ေနတဲ့ေနရာ၊ ခ်ဳပ္ဖို႔လိုတဲ့ဒါဏ္ရာေတြ မွာ ပိုးသတ္ေဆးကို လိမ္းလိုက္ရင္ ေဆးကအလုပ္မလုပ္ႏိုင္ဘူး။ အဲဒီေတာ့ ပိုးေကာင္ေတြက ေဆးကို မေၾကာက္ ေတာ့ဘူး။ တကယ္ေပ်ာက္ဖို႔ ေဆးသံုးရတဲ့ေနရာမွာ ျပႆနာေတြရွိလာတယ္။ ဒါဏ္ရာထဲမွာ တစ္ခုခု စိုက္ဝင္ေနတာ မ်ိဳးေတြ၊ ေခြးေတြ၊ ေၾကာင္ေတြလို အေကာင္ေတြဘာေတြကိုက္ထားရင္လည္း ကိုယ့္အနားမွာရွိတဲ့ လိမ္းေဆးေလး ေကာက္ထည့္လိုက္လို႔မရဘူး။ ေဆးခန္းကိုသြားၿပီး က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းေတြနဲ႔ ေတ႔ြဆံုရမွာေပ့ါ။

.

ကိုယ္ဝန္ေဆာင္သည္ေတြဆီမွာေတာ့ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ ပထမဆံုး ၃ လအတြင္းမွာ ဘယ္ေဆးကိုမွ မသံုးနဲ႔။ တကယ္လို႔ ပိုးသတ္ေဆးေတြကို သံုးဖို႔လိုအပ္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ ကြၽမ္းက်င္တဲ့ ဆရာဝန္နဲ႔ တိုင္ပင္ေပါ့ကြယ္။ အဲဒီလိုပဲ ႏို႔တိုက္မိခင္ေတြ၊ ကေလးယူမယ့္အမ်ိဳးသမီးေတြဆိုရင္လည္း ေဆးမသံုးခင္ ဆရာဝန္နဲ႔ ေသေသခ်ာခ်ာ ေဆြးေႏြး ေမးျမန္းဖို႔လိုတယ္ေနာ္။ ပိုးသတ္ေဆးေတြဟာ ဆရာဝန္ညႊန္ၾကားတဲ့အတိုင္းေသာက္မယ္ဆိုရင္ တကယ့္ကို စိတ္ခ်ရတဲ့ ေဆးေတြပါ ညီမေလး။ တခ်ိဳ႕လူေတြမွာေတာ့ ပိုးသတ္ေဆးေတြနဲ႔ ဓါတ္မတည့္တာ၊ တံု႕ျပန္တာေတြ ျဖစ္ႏိုင္လို႔ ပိုးသတ္ေဆးေတြသံုးခါနီးမွာ ဆရာဝန္က ေဆးေတြနဲ႔ ဓါတ္မတည့္တာမ်ိဳးျဖစ္ဖူးလား ဆိုတာကို ေမးပါလိမ့္မယ္ကြယ္။ မွန္ကန္သင့္ေလ်ာ္တဲ့ ပိုးသတ္ေဆးကို စိတ္ခ်လက္ခ် ေရြးခ်ယ္ႏိုင္ဖို႔ အဓိက အခ်က္ျဖစ္တာေၾကာင့္ ဘယ္ေဆးနဲ႔ မတည့္သလဲဆိုတာကို ေသေသခ်ာခ်ာ မွတ္ထားဖို႔လိုတယ္ေနာ္။

.

မမနည္းနည္းေတာ့ ထပ္ၿပီး သတိေပးခ်င္ေသးတယ္ညီမေလးရဲ့။ ဒီေဆးေတြကေလ ဘက္တီးရီးယား ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ကူးစက္ေရာဂါေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားေပးတယ္ဆုိေပမယ့္ သူတို႔ေၾကာင့္ မႈိစြဲႏိုင္တယ္။ မႈိစြဲတယ္ ဆိုတာေလ ညီမေလးျမင္ဖူးမယ္ထင္တယ္။ အဲဒီေတာ့ သူတို႔ကို သံုးတဲ့အခါမွာ မႈိသတ္ေဆးေတြကို တြဲသံုးဖို႔ လိုသလား၊ မလိုဘူးလားဆိုတာကို ဆရာဝန္ေတြ၊ ေဆးဝါးပညာရွင္ေတြကို ႀကိဳၿပီး ေမးထားေနာ္။ မ်က္စိမွာ သံုးလို႔ရတယ္လို႔ ေဆးအညႊန္းမွာ ေဖာ္ျပမထားရင္ သူတို႔ကိုမ်က္စိမွာ သြားမသံုးနဲ႔ေပါ့။ သူတို႔ကိုသံုးလို႔ ဓါတ္မတည့္တဲ့ လကၡဏာ ေတြေပၚလာတာတို႔၊ ေဆးသံုးၿပီး ၅ ရက္ေလာက္ ၾကာတဲ့အထိ ဘာမွ ထူးထူးျခားျခားမသက္သာလာတာ တို႔ဆိုရင္ ဆက္မသံုးနဲ႔ေတာ့ေနာ္။ ဆရာဝန္နဲ႔ ျပန္ၿပီး ျပၾကည့္ပါကြယ္။

.

ညီမေလးေရ…ေနမေကာင္းလို႔ ေဆးခန္းသြားျပလို႔ ေဆးခန္းက တစ္စံုတစ္ရာမညႊန္ၾကားဖူးဆိုရင္လည္း ညီမေလးတို႔က သတိတရနဲ႔ ေမးပါကြယ္။ ေဆးတစ္မိ်ဳးနဲ႔ တစ္မ်ိဳးသတိထားရတဲ့အခ်က္ေတြက မတူဘူးေလညီမေလးရဲ့။ ဥပမာေျပာရရင္ ညီမေလးရယ္ Azithromycin လိုေဆးမ်ိဳးဆို အစာနဲ႔တြဲေသာက္ရင္ အာနိသင္ေကာင္းေကာင္း မရေတာ့ဘူး။ ဒါေပမယ့္ Amoxicillin လိုေဆးမ်ိဳးက်ေတာ့ အစာနဲ႔တြဲေသာက္တာ၊ မေသာက္တာေတြက သိပ္ၿပီးေတာ့ ျပႆနာမရွိဘူးေလ။ အဲဒီလိုအေသးစိတ္အခ်က္အလက္ေတြက်ေတာ့ သက္ဆိုင္ရာက်န္းမာေရး ဝန္ထမ္း ကပဲ ညႊန္ၾကားေပးႏိုင္မွာေပါ့ေနာ္။

.

တခ်ိဳ႕ပိုးသတ္ေဆးေတြက်ေတာ့ အရည္ေဖ်ာ္သံုးရမယ့္ပံုစံနဲ႔လာတယ္။ သူတို႔ဆီကေန အာနိသင္အျပည့္အဝ လိုခ်င္ရင္ေတာ့ ေဆးကိုမသံုးေသးခင္ ပုလင္းကို ေသေသခ်ာခ်ာလႈပ္ေပးဖို႔လိုတယ္ေလ။ ပိုးသတ္ေဆးေတြကို မသံုးဘဲ ေခြၽတာၿပီးသိမ္းထားတာတို႔၊ ေနာက္တစ္ႀကိမ္ျပန္သံုးတာတို႔ဆိုရင္ ေဆးေတြက သက္တမ္းကုန္သြားၿပီေလ။ အာနိသင္ ေတြ မေပးႏိုင္ေတာ့သလို ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးကလည္း ျပင္းထန္လာမယ္။ ”အမွည့္လြန္သြားတဲ့သစ္သီး တစ္လံုးကိုစား ရင္ေတာင္ အနည္းဆံုးေတာ့ ဝမ္းေလွ်ာႏိုင္ေသးတယ္ဆိုေတာ့ သက္တမ္းကုန္ဆံုးသြားတဲ့ ပိုးသတ္ေဆးကို ေသာက္မိရင္ ဆက္ျဖစ္လာမယ့္ အႏၲရာယ္ေတြကို ညီမေလး ခ်င့္တြက္ၾကည့္ပါကြယ္”။

မၾကာခင္မွာ ေဆာင္းဦးေပါက္ေတာ့မယ္။ ေနမေကာင္းမျဖစ္ေအာင္ ဂရုစိုက္ေနာ္ ညီမေလး။ ညီမေလးရဲ့ အနားပတ္ဝန္းက်င္က ေက်ာင္းသားေတြပဲျဖစ္ျဖစ္၊ သူတို႔မိသားစုေတြပဲျဖစ္ျဖစ္ ေနမေကာင္းျဖစ္ရင္ အပူက်ေဆးနဲ႔ ပါရာစီတေမာတြဲေသာက္လို႔ သြားၿပီး မညႊန္ၾကားနဲ႔ေနာ္။ သူတို႔ေသာက္ေနတယ္ဆိုရင္လည္း က်န္းမာေရးဝန္ထမ္း ေတြကညႊန္မွ ေသာက္ပါလို႔ အႀကံေပးလိုက္ပါကြယ္။ အေကာင္းဆံုးကေတာ့ ေနမေကာင္းမျဖစ္ေအာင္ေန၊ တကုိယ္ေရ သန္႔ရွင္းေရးကိုဂရုစိုက္၊ က်န္းမာေရးနဲ႔ သင့္္ေတာ္မယ့္ အစားအစာေတြကိုပဲ စားေပါ့။ ေနာက္တစ္ေခါက္က်ရင္ေတာ့ ပိုးသတ္ေဆးတစ္မ်ိဳးခ်င္းစီရဲ့သတိထားရမယ့္ အခ်က္ေတြကို ေျပာျပမယ္ေလ။ အခုေလာေလာဆယ္ေတာ့ ”ပိုးသတ္ေဆး ဆိုတာ အလ်ဥ္းသင့္သလိုသံုးလို႔ရတဲ့ေဆးမဟုတ္ဘူး” ဆိုတာကို ညီမငယ္ေလးတို႔ အားလံုးသတိရေပးေနာ္။

ရႊင္လန္းခ်မ္းေျမ႕ပါေစကြယ္
မမ

ႏွင္းႏုလြင္ (ေဆးဝါး)

Sayana Magazine
November, 2010


 

ေဆးဝါးနဲ႔ ခႏၶာကိုယ္ October 12, 2010

ညီမေလးဖတ္ဖို႔ ေဆးဝါးဆိုတာ (၆)

ေဆးဝါးနဲ႔ ခႏၶာကိုယ္
ညီမေလးေရ

.

.
ၿပီးခဲ့တဲ့ ရံုးပိတ္ရက္က အိမ္အတြက္လိုအပ္ေနတဲ့ ပစၥည္းေတြဝယ္ဖို႔ဆိုၿပီး မမတို႔ အိမ္နားကကုန္တိုက္ တစ္ခုကိုသြားခဲ့တယ္ညီမေလး။ ကုန္တိုက္မွာလည္း ရံုးပိတ္ရက္ေတြရဲ့ ထံုးစံအတိုင္း ေစ်းဝယ္ေတြနဲ႔ က်ိတ္က်ိတ္တိုး ေနတာေပါ့။ မမလည္း ကိုယ္လိုခ်င္တဲ့ ပစၥည္းေလးေတြကို ေရြးရင္းနဲ႔ လူတစ္ေယာက္ကိုေတြ႕တဲ့အခ်ိန္မွာ အရမ္းကို အံ့ၾသသြားမိတယ္။ မမတို႔ရဲ့စီနီယာ အမတစ္ေယာက္၊ ေက်ာင္းတက္တုန္းက ပိန္ပိန္ေသးေသး၊ အရပ္ရွည္ရွည္ေလးဟာ အခုေတာ့ အေတာ္ကို ဝေနတာညီမေလးရဲ့။ ”ဘယ္ေလာက္စားစား၊ ငါတို႔မ်ိဳးရိုးက မဝဘူး”ဆိုၿပီး အၿမဲေၾကြးေၾကာ္တတ္တဲ့ မမတို႔ရဲ့စီနီယာ။ တကယ္လည္းစားပါရဲ့။ ဘယ္တုန္းကမွာ ေပါင္ ၁ဝဝ မေက်ာ္ခဲ့တဲ့ အမဟာ အခုေတာ့ ၁၆ဝ ေလာက္ေတာ့ အသာေလးရွိမယ္ထင္တယ္။

.
သူလည္း ပစၥည္းေတြေရြးရင္းကေန မမကိုေတြ႕သြားတယ္။ မေတြ႔တာအေတာ္ၾကာေနေတာ့ တစ္ေယာက္ အေၾကာင္း တစ္ေယာက္ေမး၊ တစ္ေယာက္လိပ္စာ တစ္ေယာက္ကိုေပးၿပီး အေျပးအလႊားပဲ စကားေျပာရတယ္။ ဒါနဲ႔ပဲ အမက ”ညီမေလးေရ…အမေတာ့ Prednisolone တန္ခိုးနဲ႔ တိုးၿပီးရင္းတိုးလာတာပဲ ”တဲ့။ ဘာျဖစ္လို႔လဲလို႔ အမ ေမးေတာ့ ”အဆစ္အျမစ္ေတြေရာင္ကိုက္လို႔ ေသာက္တာ။ ၿပီးေတာ့ အမက အရင္တည္းက အစားမေရွာင္တဲ့သူ ဆိုေတာ့ ပိုဝလာတာေပါ့”လို႔ ေျပာၿပီး ေကာင္တာကို ေငြရွင္းဖို႔ထြက္သြားတာပဲ။ သူ႔ကို ၾကည့္ေနရင္းနဲ႔ အရင္တုန္းက ပိန္ပိန္သြယ္သြယ္ဟန္ေလးက ေပၚလာတယ္။
.

.
ေဆးေၾကာင့္ေျပာင္းလဲသြားတဲ့ ခႏၶာကိုယ္ေပါ့ ညီမေလးရယ္။ ေဆးေသာက္လို႔ ဝလာတာမ်ိဳးဟာ မမတို႔ျမင္သာတဲ့ေျပာင္းလဲမႈမ်ိဳးေပါ့။ မမတို႔ မ်က္စိနဲ႔ မျမင္ႏိုင္တဲ့ ေျပာင္းလဲမႈေတြဟာ ေဆးေသာက္လိုက္တိုင္း ျဖစ္ပ်က္ေနတာညီမေလးရဲ့။ မမတို႔ကသာ သတိမထားမိတာ။ သူတို႔ ေၾကာင့္ ျဖစ္တာေတြက ေျပာင္းလဲမွန္းမသိသာေအာင္ ျငင္သာေတာ့လည္း မမတို႔ေတြ ဘယ္သတိျပဳမိေတာ့မလဲေနာ္။ အဲဒီလိုသတိမျပဳမိေပမယ့္ အသက္ကို ၿခိမ္းေျခာက္လာတဲ့အထိ ျပင္းထန္တာမ်ိဳးက်ေတာ့ ဘယ္လိုလုပ္ၿပီး လ်စ္လ်ဴရႈ႕ထား လို႔ရမလဲေနာ္။ ညီမေလးကေရာ…ေဆးဝါးေတြေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္မွာျဖစ္ေပၚလာႏိုင္တဲ့ ေျပာင္းလဲမႈေတြ အေၾကာင္းကို မသိခ်င္ဘူးလား။

ဒီအေၾကာင္းကိုမေျပာခင္ အရင္ဆံုးမမတို႔ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ ေဆးေတြ ဘယ္လိုအလုပ္လုပ္သလဲ ဆိုတာ ေျပာျပမယ္ေနာ္။ မမတို႔ အနားပတ္ဝန္းက်င္မွာရွိတဲ့ ထိုးေဆး၊ ေသာက္ေဆး၊ လိမ္းေဆး၊ ရႈေဆးေတြဟာ ပံုစံေတြ ဘယ္ေလာက္ကြဲကြဲ ခႏၶာကိုယ္ထဲေရာက္သြားရင္ေတာ့ သူတို႔အလုပ္လုပ္တဲ့ပံုစံေတြဟာ ၃ မ်ိဳးပဲ ရွိေတာ့တယ္ ညီမေလးရဲ့။ ပထမဆံုးကေတာ့ လိုအပ္ေနတဲ့ ပစၥည္းေတြကို ျပန္ျဖည့္ေပးတာမ်ိဳးေလ။
.

မမတို႔ ခႏၶာကိုယ္ႀကီးဟာ ပံုမွန္အတိုင္း လည္ပတ္ႏိုင္ဖို႔ သက္ေစာင့္ဓါတ္၊ သတၴဳဓါတ္တို႔ကို လိုအပ္တာေပါ့။ တကယ္လို႔မ်ား ဒီပစၥည္းေတြသာ ခ်ိဳ႕တဲ့ခဲ့ရင္ ဒါကို ေရာဂါအေျခအေနတစ္ခုလို႔ သတ္မွတ္ၾကတယ္ေလ။ သံဓါတ္ ခ်ိဳ႕တဲ့ရင္ ေသြးအားနည္းေရာဂါရမယ္။ ဗီတာမင္ ဒီ သာခ်ိဳ႕တဲ့ရင္ အရိုးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေရာဂါေတြရမယ္။ အဲဒီလို အေျခအေနေတြကို ျပန္ထိန္းဖို႔အတြက္ဆိုရင္ လိုအပ္ေနတာေလးေတြကို ထပ္ထည့္ေပးရတာေပါ့။ အဲဒီလိုပဲ အင္ဆူလင္ခ်ိဳ႕တဲ့လို႔ ဆီးခ်ိဳ႕ေရာဂါရရင္ အင္ဆူလင္ထပ္ျဖည့္ေပးၿပီးကုသၾကရတယ္။ ခ်ိဳ႕တဲ့မႈေတြကို ျဖည့္စြက္ေပးရတဲ့ အုပ္စုေပ့ါ။
.

.ဒုတိယအုပ္စုက်ေတာ့ ဆဲလ္ေတြရဲ့ အလုပ္လုပ္တာကို ေျပာင္းလဲပစ္တဲ့ေဆးေတြေပါ့။ မမက ေခ်ာ္လဲၿပီး ဒါဏ္ရာ ရသြားတယ္ဆိုပါေတာ့။ ထိခိုက္မိသြားတဲ့ ဆဲလ္ေတြကေန ဓါတုပစၥည္းေတြ (Chemicals) ဟာ အလိုအေလ်ာက္ ထြက္လာၿပီး မမကို ေရာင္ရမ္းတာ၊ နာက်င္တာမ်ိဳးေတြကို ျဖစ္ေစတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ မမကသာ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ ေဆးေတြကိုသာ ေသာက္လိုက္ရင္ သူတို႔က ဆဲလ္ေတြထဲကေန ဓါတုပစၥည္းေတြထြက္မလာေအာင္ တားလိုက္တယ္ေလ။ အဲဒီေတာ့ နာက်င္မႈေတြ သက္သာသြားတာေပါ့ညီမေလးရယ္။ ေသြးက်ဲေဆးေတြ၊ ႏွလံုးေရာဂါနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးသံုးရတဲ့ ေဆးေတြ၊ ေက်ာက္ကပ္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ေရာဂါေတြမွာသံုးတဲ့ေဆးေတြလိုမ်ိဳး ေဆးေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ဒီပံုစံအတိုင္း အလုပ္လုပ္ၾကတယ္ေလ။
.

ေနာက္ဆံုးအုပ္စုကေတာ့ ကူးစက္ဝင္ေရာက္လာတဲ့ ပိုးေတြ၊ ပံုမွန္မဟုတ္ဘဲ ဖြံၿဖိဳးလာတဲ့ဆဲလ္ေတြကို ဖ်က္ဆီးေပး တဲ့ေဆးေတြေပါ့။ ကူးစက္ပိုးေတြဆိုတာကိုေတာ့ ညီမေလးသိမွာပါ။ ဘက္တီးရီးယားေတြ၊ ဗိုင္းရပ္စ္ေတြ၊ ကပ္ပါးေတြ၊ မႈိစြဲကပ္တာမ်ိဳးေတြေလ။ ဒီလိုေရာဂါေတြအတြက္ သူတို႔ကို သတ္တဲ့ေဆးေတြ သက္သက္ရွိတယ္။ ေပြး၊ ညွင္း၊ ႏွင္းခူတို႔လို မိႈေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ေရာဂါေတြဆိုရင္ မိႈသတ္ေဆးေတြသံုးၾကတယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ရတဲ့ ကူးစက္ ေရာဂါေတြဆိုရင္လည္း ဗိုင္းရပ္စ္ကို သတ္ႏိုင္တဲ့ေဆးေတြသံုးရတယ္။ ကင္ဆာေရာဂါကုသတဲ့ ေဆးေတြဆိုလည္း ဒီအုပ္စုထဲမွာပါတာပဲ။ ပံုမွန္မဟုတ္တဲ့ ကင္ဆာဆဲလ္ေတြကို ဖယ္ရွားေပးႏိုင္တဲ့ေဆးေပ့ါ။
.
ဒီလိုနဲ႔ ေဆးေတြဟာ သူတို႔အလုပ္သူတို႔လုပ္ရင္း၊ တိုက္ဖ်က္စရာရွိတာကို တိုက္ဖ်က္ရင္း၊ အနားပတ္ဝန္းက်င္က အဂၤါအစိတ္အပိုင္းေတြကို ထိခိုက္မိတတ္တယ္။ ေျပာင္းလဲမႈေတြျဖစ္ေစတာေပါ့ညီမေလးရယ္။ ”ေတာင္ယာတစ္ခုကို မီးရႈိ႕ ရင္ အနားပတ္ဝန္းက်င္က သစ္ပင္ေတြမီးၿမိႈက္ခံရသလိုေပါ့”။ အဲဒီေဆးေတြေၾကာင့္ ေရာဂါသက္သာသြားရသလို သူတို႔ိကိုသံုးရင္းနဲ႔ ခႏၶာကိုယ္မွာ မေမွ်ာ္လင့္ထားတဲ့ ေျပာင္းလဲမႈေတြကို ႀကံဳလာရတယ္ေလ။
.
အဲဒီလိုေဆးေတြေၾကာင့္ျဖစ္လာတဲ့ ခႏၶာကိုယ္ရဲ့ တံု႕ျပန္မႈေတြထဲမွာ အႏၲရာယ္ေပးႏိုင္တဲ့ အခ်က္က ၂ ခ်က္ ရွိတယ္ညီမေလး။ ပထမတစ္ခုက ေသြးတိုးတာ။ Steroids ေဆးေတြျဖစ္တဲ့ Prednisolone, Dexamethasone, Cortisone တို႔လိုေဆးေတြဟာ ေသြးတိုးေစတယ္ညီမေလး။ သူတို႔လိုပဲ ေသြးေပါင္အတက္အက်ျဖစ္ေစတဲ့ တျခားေဆးေတြလည္း ရွိေသးတယ္။ စိက္က်ေရာဂါအတြက္သံုးတဲ့ေဆးေတြ၊ Ibuprofen တို႔လို အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆးေတြ၊ ေခါင္းတစ္ျခမ္းကိုက္တာကိုသက္သာေစတဲ့ ေဆးေတြ၊ ႏွာေခါင္းပိတ္တာကို သက္သာေစ တဲ့ေဆးေတြကလည္း ေသြးတိုးႏိုင္တာပဲ ညီမေလး။ အမ်ိဳးသမီးတစ္ေယာက္ဟာ ကိုယ္ဝန္တားေဆးေသာက္တဲ့အခ်ိန္ ဒါမွမဟုတ္ ေဟာ္မုန္းအစားထိုးကုသမႈခံယူတဲ့ အခ်ိန္ေနာက္ပိုင္းမွာ ေသြးတိုးတဲ့ အႏၲရာယ္ကိုပိုၿပီး ရင္ဆိုင္ရတတ္တယ္တဲ့ ညီမေလး။
.

.

ညီမေလးေရ…အရင္တည္းက ေသြးတိုးေရာဂါရွိေနသူ၊ ေသြးတိုးက်ေဆးေသာက္ေနရသူေတြအေနနဲ႔ ဒီလိုေဆးေတြကို သတိထားဖို႔လိုတာေပါ့ေနာ္။ ကိုယ့္ဆီမွာ ေသြးေပါင္တက္ေနမွန္း သတိမထားမိဘဲ အေပၚမွာပါတဲ့ ေဆးတမ်ိဳးမ်ိဳးကိုသာ ေသာက္မိရင္ ေသြးအရမ္းတိုးလာၿပီး အသက္အႏၲရာယ္ရွိတာေပါ့။ ဒီလိုလူေတြဟာ ဆရာဝန္နဲ႔ တိုင္ပင္ၿပီး ေဆးပမာဏအတိုးအေလ်ာ့လုပ္ေပးသင့္သလို ”ေသြးတိုးေစမယ့္ အစားအစာေတြ၊ အရက္ေသာက္တာ၊ ေဆးလိပ္ေသာက္တာမ်ိဳးကို ေရွာင္ဖို႔လိုတယ္” ဆိုတာ ညီမေလး နားလည္ၿပီေပါ့ေနာ္။
.
ေနာက္တစ္ခါ ေဆးေသာက္တဲ့လူတိုင္းလိုလိုမွာ ႀကံဳရတာက ေခါင္းမူးတာပဲ ညီမေလး။ စိုးရိမ္ပူပန္မႈေလ်ာ့ခ်ဖို႕ သံုးတဲ့ေဆးေတြ၊ အိပ္ေဆး၊ ေခ်ာင္းဆိုးေပ်ာက္ေဆးေတြ၊ ဓါတ္မတည့္မႈေပ်ာက္ေဆးေတြ၊ စိတ္ေရာဂါကုသတဲ့ေနရာမွာ သံုးတဲ့ ေဆးေတြ၊ မူးေဝေအာ့အန္တာ သက္သာေစတဲ့ေဆးေတြ အပါအဝင္ ဦးေႏွာက္မွာသြားၿပီး အလုပ္လုပ္ၾကတဲ့ေဆး ေတြဟာ ေခါင္းမူးတဲ့လကၡဏာ ကိုျပန္ေပးၾကတယ္ညီမေလးရဲ့။ သူတို႔ဟာ သူတို႔နဲ႔သက္ဆိုင္ေနတဲ့ Center ေတြမွာ အလုပ္လုပ္ရင္းနဲ႔ ေဆးသံုးစြဲတဲ့သူေတြကို မူးေနာက္တာ၊ ေခါင္းမၾကည္တာမ်ိဳးကို ျပန္ျဖစ္ေစတယ္ေလ။ အဲဒါကို သတိမမူမိဘဲ လ်စ္လ်ဴရႈ႕ထားမိရင္ ေခ်ာ္လဲတာ၊ က်ိဳးတာမ်ိဳးကေန အသက္ဆံုးရႈံးရတဲ့အထိ ျပင္းထန္တတ္တယ္။ သူလိုမ်ိဳးအာနိသင္တူတဲ့ တျခားေဆးေတြနဲ႔တြဲသံုးမိရင္ေတာ့ လူနာအေနနဲ႔ ခံစားရတာဘယ္သက္သာမလဲေနာ္။
.
မမအေပၚမွာ ေျပာခဲ့တာေတြေလာက္မျမန္ေပမယ့္ လူ႕ကို အႏၲရာယ္ျဖစ္ေစတဲ့ ေနာက္တစ္ခ်က္ကေတာ့ ေက်ာက္ကပ္ကိုပ်က္စီးတာပဲ ညီမေလး။ ေဆးဝါးေတြသံုးတာမ်ားလို႔ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္စီးသြားရင္ ေသြးေပါင္အတက္အက်ကို ထိန္းခ်ဳပ္တဲ့ေနရာမွာ အခက္အခဲေတြရွိလာတယ္။ ေသြးအားနည္းတဲ့ လကၡဏာေတြေပၚလာတယ္။ ခႏၶာကိုယ္ရဲ့ ဆားဓါတ္နဲ႔ေရဓါတ္ ညီမွ်ေအာင္ ထိန္းထားတဲ့ေနရာမွာ ျပႆနာေတြ ေပၚလာတယ္။ ဒီေတာ့ ေက်ာက္ကပ္ကို ဝန္ပိေစတဲ့ ေဆးအားလံုးကို အတိုးအေလ်ာ့လုပ္ၿပီးမွပဲ သံုးသင့္သလို ေဆးရံုေဆးခန္းကိုသြားျပတဲ့အခါမွာလည္း မိမိဘာေတြခံစားေနရတယ္ ဆိုတာ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ဖြင့္ေျပာဖို႔လိုတာေပါ့ေနာ္။
.
ခုနကေျပာတဲ့ မမရဲ့ စီနီယာလိုပဲ လူကိုဝလာေစတဲ့ေဆးေတြ အမ်ားႀကီးရွိေသးတယ္ညီမေလး။ Sulphonylurea အုပ္စုဝင္ ဆီးခ်ိဳက်ေဆးေတြ၊ အတက္ေရာဂါမွာသံုးတဲ့ Valproate လိုေဆးေတြ၊ ေစာေစာကေျပာတဲ့ Cortisone အုပ္စုဝင္ Prednisolone & Cortisone ေဆးေတြ၊ စိတ္က်ေရာဂါအတြက္သံုးတဲ့ေဆးေတြလည္းပါတာေပါ့ေနာ္။ ေခါင္းတစ္ျခမ္းကိုက္ေရာဂါမွာ သံုးတဲ့ေဆးေတြလို လူသံုးနည္းတဲ့ေဆးေတြမွာလည္း ဝေစတဲ့အာနိသင္ရွိတာပဲ။ အရင္တည္းက ဝေနတဲ့သူ၊ အဝလြန္ေနတဲ့သူေတြဆိုရင္လည္း ဒီအခ်က္ကို သတိထားဖို႔ လိုအပ္တာေပါ့။ တခ်ိဳ႕ေဆးေတြက်ေတာ့ ႏွလံုးခုန္သံမမွန္တာ၊ အစာအိမ္ကေန အက္ဆစ္ထြက္တာမ်ားေစတာမ်ိဳး ျဖစ္တတ္တာ ညီမေလးရဲ့။
.
ဥပမာ ေျပာရရင္ ရင္က်ပ္ေရာဂါမွာသံုးတဲ့ Salbutamol လိုေဆးမ်ိဳး။ သူ႔ေၾကာင့္ ေဆးေသာက္တဲ့သူေတြဟာ ရင္တုန္လာတယ္။ ေသြးေပါင္က်ဖို႔ အတြက္သံုးတဲ့ Propranolol လိုေဆးမ်ိဳးက်ေတာ့ ေလျပြန္က်ဥ္းၿပီး ရင္က်ပ္ပန္းနာက ပိုဆိုးလာတယ္ညီမေလးရဲ့။ ပိုးသတ္ေဆးေတြကို ေသာက္ရင္ အူလမ္းေၾကာင္းမွာရွိတဲ့ အက်ိဳးျပဳတဲ့ ပိုးေကာင္ေတြက ေသသြားတယ္။ အဲဒါဆို အူေရာင္တာ၊ ဝမ္းေလွ်ာတာေတြ ျဖစ္လာတယ္။ လည္ေခ်ာင္းယားၿပီး ေခ်ာင္းေျခာက္ဆိုးတာကို သက္သာေစဖို႔အတြက္သံုးတဲ့ Dextromethorphan ေၾကာင့္ ႏွလံုးခုန္တာကို ျမန္လာတယ္ညီမေလး။ ဒါေတြကေတာ့ အျဖစ္မ်ားတာေတြေပါ့ေနာ္။ မမတို႔မသိေသးတာေတြလည္း အမ်ားႀကီးရွိေသးတယ္မလား။
.
ဒီေတာ့ ညီမေလးေရ… အရင္တည္းက အစာအိမ္ေရာဂါရွိသူ၊ အသည္းေရာဂါ၊ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါရွိသူ ေတြအေနနဲ႔ ေဆးတိုင္းကို မ်က္ေခ်ျပတ္လို႔ဘယ္ျဖစ္မလဲ။ ေဆးေတြရဲ့ အလုပ္လုပ္တဲ့ပံုစံေတြကဲြျပားသလို သူတို႔ကိုလက္ခံ ေပးတဲ့ မမတို႔ခႏၶာကိုယ္ရဲ့ တံု႕ျပန္မႈကလည္း အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ႏိုင္တယ္မလား။ ဒါေၾကာင့္ ေဆးသံုးတဲ့အခါ သတိထားဖို႔ လိုတယ္လို႔ ေျပာၾကတာေပါ့။ သတိထားဆိုလို႔လည္း ကိုယ့္သေဘာနဲ႔ကိုယ္ ေဆးေလ်ာ့သံုးတာ၊ ေဆးရပ္ပစ္တာမ်ိဳး လုပ္ဖို႔ေျပာတာ မဟုတ္ဘူးေနာ္။ မိမိရဲ့ လက္ရွိအေျခအေနကို ဆရာဝန္နဲ႔ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးၿပီး တျခားသင့္ေတာ္ရာ တမ်ိဳးမ်ိဳးကို သံုးဖို႔ပါညီမေလး။ ”ေဆးမွန္သမွ် လူေတြရဲ့ ခႏၶာကိုယ္ကိုရဲ့ ပံုမွန္ျဖစ္ပ်က္ေနတဲ့ ျဖစ္စဥ္ႀကီးကို ေျပာင္းလဲႏိုင္တယ္”ဆိုတာ မေမ့လိုက္ပါနဲ႔ ညီမေလးရယ္။

ရႊင္လန္းခ်မ္းေျမ႕ပါေစကြယ္
မမ
ႏွင္းႏုလြင္ (ေဆးဝါး)

စရဏမဂၢဇင္း၊
ေအာက္တိုဘာ၊ ၂၀၁၀။


 

အားေဆးေသာက္သင့္လား September 24, 2010

ညီမေလးဖတ္ဖို႔ ေဆးဝါးဆိုတာ (၅)

အားေဆးေသာက္သင့္လား

ညီမေလးေရ

မမတို႔ပတ္ဝန္းက်င္မွာ အားေဆးေတြဟာ အေတာ္ေလးကို ေနရာယူထားတယ္ေနာ္။ အလုပ္ပင္ပင္ ပန္းပန္းလုပ္သူေတြလည္း အားေဆးေသာက္ၾကတယ္။ နလန္ထစလူေတြ၊ သက္ႀကီးရြယ္အိုေတြ၊ အားကစားသမား ေတြကလည္း အားေဆးေသာက္ၾကတယ္။ အစားေရွာင္တဲ့သူေတြ၊ သက္သက္လြတ္စားတဲ့သူေတြကလည္း အားေဆး ေသာက္ၾကတာပဲ။ အားလံုးဟာ ဒီလိုေဆးေတြေသာက္သံုးေနၾကေပမယ့္အထဲမွာ ဘာေတြပါသလဲ၊ ဘယ္လိုအလုပ္ လုပ္သလဲ၊ ဘာေၾကာင့္ ေသာက္ရတာလဲဆိုတာေတြကိုေတာ့ သိပ္ၿပီးမသိၾကဘူး။ အားေဆးေသာက္ရင္ အားရွိတယ္ လို႔ပဲ လြယ္လြယ္ယူဆထားၾကတာေပါ့။ တကယ္ဆိုရင္ ဘယ္လိုလူအတြက္ ဘယ္အားေဆးက မရွိမျဖစ္လိုအပ္လဲ ဆိုတာကို သိထားသင့္တာေပ့ါေနာ္။ *

မမတို႔ေတြ သက္ရွည္က်န္းမာေနေစဖို႔ ေသာက္ေနၾကတဲ့ ျဖည့္စြက္အားေဆးေတြမွာ သက္ေစာင့္ဓါတ္လို႔ ေခၚတဲ့ Vitamins ေတြ သတၴဳဓါတ္လို႔ေခၚတဲ့ Minerals ေတြပါဝင္ၾကတယ္။ ပံုမွန္ အေျခအေနမွာဆိုရင္ အဲဒီပစၥည္းေတြကို မမတို႔စားေသာက္ေနၾကတဲ့၊ က်န္းမာေရးနဲ႔ညီညႊတ္တဲ့ အစားအေသာက္ေတြကေန ရတာေပါ့ ညီမေလး။ ဒါေပမယ့္ ျပည့္ျပည့္ဝဝနဲ႔ အလံုအေလာက္ရတယ္ဆိုတာကေတာ့ ၁ဝဝ မွာ ၃ ေယာက္ေလာက္ပဲ ရွိတယ္ညီမေလးရယ္။ က်န္တဲ့သူေတြကေတာ့ ခႏၶာကိုယ္ရဲ့လိုအပ္မႈေပၚမူတည္ၿပီး ျဖည့္စြက္ေပးရမွာေပါ့။

ညီမေလးေရ…မမတို႔ခႏၶာကိုယ္အတြက္ အေရးပါတဲ့ ဗီတာမင္ေတြကို အုပ္စုခြဲၾကည့္ရင္ အဆီထဲမွာေပ်ာ္ဝင္တဲ့ (Fat Soluble Vitamins) အုပ္စုနဲ႔ ေရထဲမွာေတာ့ ေပ်ာ္ဝင္တဲ့ (Water Soluble Vitamins) အုပ္စုဆိုၿပီး ၂ စု ထြက္လာတယ္ညီမေလးရဲ့။ အဆီထဲမွာေပ်ာ္ဝင္တဲ့ ဗီီတာမင္ေတြထဲမွာ Vitamin A, D, E နဲ႔ K တို႔ပါဝင္ၿပီး မမတို႔နဲ႔ ထိေတြ႔မႈမ်ားတဲ့ ေရထဲမွာေပ်ာ္ဝင္တဲ့ဗီီတာမင္ေတြထဲမွာေတာ့ Vitamin C & B အုပ္စု တို႔ပါဝင္တာေပါ့။ လူေတြမွာ သူတို႔နဲ႔သက္ဆိုင္တဲ့ အလုပ္ေတြရွိေနၾကသလို Vitamins ေတြမွာလည္း အေရးႀကီးတဲ့တာဝန္ေတြ အသီးသီး ရွိေနၾကတယ္ညီမေလးရဲ့။ *

Vitamin A ဟာ အျမင္အာရံုအတြက္ မရွိမျဖစ္လိုအပ္တယ္။ ခႏၶာကိုယ္ရဲ့ဆဲလ္ေတြ၊ တစ္သွ်ဴးေတြတိုင္း အတြက္လည္း အေရးႀကီးတယ္။ Vitamin E က်ေတာ့ ဆဲလ္ေတြဓါတ္တိုးၿပီး ပ်က္စီးတာမ်ိဳးမျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ေပးသလို UV ray ကိုလည္း ဟန္႔တားေပးတယ္ညီမေလး။ Vitamin D ဆိုရင္ ခႏၶာကိုယ္ထဲကို ကယ္လ္စီယမ္ဝင္ေရာက္မႈကို အားေပးလို႔ အရိုးနဲ႔သြားေတြသန္မာေအာင္ ကူညီေပးတယ္တဲ့။ မမတို႔မွာ ထိခိုက္ ဒါဏ္ရာရသြားတဲ့အခါ ေသြးတိတ္ေအာင္လုပ္ေပးတာကေတာ့ Vitamin K ေပါ့။ မမတို႔ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ ဒီလိုမ်ိဳး ဗီတာမင္ေတြသာ မေတာ္တဆသာခ်ိဳ႕တဲ့ခဲ့ရင္ အျမင္အာရံုေတြယို႔ယြင္းတာအပါအဝင္ ဆဲလ္ေတြရဲ့လုပ္ေဆာင္မႈေတြ ဟာ ကေမာက္ကမ ျဖစ္ကုန္တာေပါ့။

ဒါေပမယ့္ ကံေကာင္းတာကေတာ့ အစားအေသာက္ကေနရလာတဲ့ ဒီလိုဗီတာမင္ေတြကို သိမ္းဆည္း ထားႏိုင္တာပဲညီမေလးေရ။ အဆီဆဲလ္ေတြထဲမွာ သိမ္းဆည္းထားတဲ့ ဒီလိုဗီတာမင္ေတြဟာ ခႏၶာကိုယ္ကလိုအပ္ၿပီ ဆိုတဲ့ အခ်ိန္ေရာက္မွသာ အျပင္ကို ထြက္လာၿပီး အလုပ္လုပ္ ၾကတာေပ့ါ။ အဲဒီလို သိမ္းဆည္းထားႏိုင္ေတာ့ သူတို႔ကို ေန႔တိုင္းစားေပးဖို႔ မလိုေတာ့ဘူးေပ့ါညီမေလးရယ္။ ေရမွာေပ်ာ္တဲ့ဗီတာမင္ေတြက်ေတာ့ ဒီလိုသိုေလွာင္ထားလို႔ မရဘူး။ သူတို႔ဟာ ခႏၶာကိုယ္အတြက္ အလုပ္လုပ္ေပး ၿပီးတာနဲ႔ ဆီးလမ္းေၾကာင္းကတဆင့္ ျပန္ထြက္သြားတတ္လို႔ သူတို႔ကိုက်ေတာ့ ေန႔စဥ္စားေပးရတယ္ညီမေလးရဲ့။ အဲလိုမွ ပံုမွန္ျပန္မျဖည့္ေပးရင္ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ သူတို႔ေတြခ်ိဳ႕တဲ့ လာမွာေပါ့။ *

မမတို႔ခႏၶာကိုယ္ကို ဒိုင္းသဖြယ္ကာရံထားေပးတဲ့ Vitamin C ခ်ိဳ႕တဲ့ေနရင္ ကူးစက္ေရာဂါေတြကို တိုက္ထုတ္ႏိုင္စြမ္းနည္းလာလို႔ အလြယ္တကူ ဖ်ားနာႏုိင္တယ္။ အနာက်က္တာေတြ ေႏွးလာတယ္။ သြားဖံုးေသြးယိုတာ၊ အရိုးေတြေပ်ာ့ေနတာမ်ိဳးေတြ ျဖစ္လာတာေပါ့ ညီမေလးရယ္။ Vitamin B Complex ေတြခ်ိဳ႕တဲ့ရင္ ေသြးနီဥျဖစ္ေပၚမႈမွာ ျပႆနာရွိလာသလို အာရံုေၾကာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ေရာဂါေတြ၊ အစားအစာေတြကို ေခ်ဖ်က္တဲ့ေနရာေတြမွာ အခက္အခဲေတြရွိလာတယ္ညီမေလးရဲ့။ *

ေနာက္တခုက သတၴဳဓါတ္ေတြ။ မမတို႔ အသံုးျပဳၾကတဲ့ သတၴဳဓါတ္ေတြထဲမွာ အရိုးနဲ႔ သြားေတြသန္မာေစတဲ့ ကယ္လ္စီယမ္ပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္အတြက္ လိုအပ္ေနတဲ့ ေအာက္ဆီဂ်င္ကို သယ္ေပးမယ့္ သံဓါတ္ေတြပါတယ္။ ၾကြက္သားေတြ က်ံဳတဲ့ေနရာ၊ ဆန္႔တဲ့ေနရာေတြမွာ မွန္မွန္လုပ္ႏိုင္ေအာင္ကူညီေပးမယ့္ ပိုတက္ဆီယမ္ေတြပါတယ္။ အဲဒီလို ဗီတာမင္ေတြ၊ သတၴဳဓါတ္ေတြဟာ သူတို႔ကိုယ္တိုင္ကသာ ခႏၶာကိုယ္အတြက္အလုပ္ လုပ္ေပးတာမဟုတ္ဘူး။ တျခား ဗီတာမင္ေတြ ခႏၶာကိုယ္အတြက္ အလုပ္ေကာင္းေကာင္းလုပ္ေပးႏုိင္ေအာင္လည္း ကူညီၾကတယ္။ ဥပမာေျပာရရင္ Vitamin C ရွိတဲ့အခ်ိန္မွာဆို ခႏၶာကိုယ္က သံဓါတ္ကို ပိုၿပီးစုပ္ယူႏုိင္တယ္။ Vitamin D ကက်ေတာ့ Phosphorus နဲ႔ Calcium စုပ္ယူမႈကို အားေပးသတဲ့။ အံၾသဖို႔ေကာင္းတယ္ေနာ္။

တခ်ိဳ႕လူေတြကေတာ့ အာဟာရျပည့္ျပည့္ဝဝစားေသာက္ရင္ ျဖည့္စြက္အားေဆးေတြ ေသာက္ေပးဖို႔ မလို ေတာ့ဘူးလို႔ ထင္ေနၾကတယ္ညီမေလး။ က်န္းမာေရးနဲ႔ ညီညႊတ္တဲ့ အစားအစာေတြကို စားေသာက္တဲ့အက်င့္ဟာ ေရာဂါေတြကိုကာကြယ္တဲ့ေနရာမွာ တကယ့္ကိုအက်ိဳးရွိပါတယ္ညီမေလးရယ္။ တခါတေလက်ေတာ့ အာဟာရ ျပည့္ဝေအာင္ စားေသာက္ေပမယ့္ ခႏၶာကိုယ္ရဲ့ယိုယြင္းေနတဲ့ က်န္းမာေရးအေျခအေနေတြကို ထူးထူးျခားျခား ေျပာင္းလဲမႈ မေပးႏိုင္တဲ့အခါက်ေတာ့ လိုေနတဲ့အာဟာရေတြကို ျဖည့္စြက္ေပးရမွာေပါ့ေနာ္။ *

အဲဒီလိုျဖည့္ေပးတဲ့ေနရာမွာလည္း အသက္အရြယ္ကိုလိုက္ၿပီး ဦးစားေပးစဥ္းစားရတဲ့ တခ်ိဳ႕ဗီတာမင္ေတြ လည္းရွိေသးတယ္ညီမေလးရဲ့။ အသက္ ၅ဝနဲ႔ အထက္လူႀကီးေတြဆိုပါေတာ့၊ သူတို႔ေတြဟာ အစားအေသာက္ ထဲမွာပါတဲ့ ဗီတာမင္ ဘီ၁၂ ကို ေကာင္းေကာင္းမစုပ္ယူႏိုင္ဘူး။ ဒီေတာ့ သူတို႔ေသာက္မယ့္ အားေဆးေတြမွာ ဗီတာမင္ ဘီ၁၂ ပါကိုပါေအာင္ ထည့္စဥ္းစားရမွာေပါ့ေနာ္။ ေနာက္တစ္ခါ အသက္ႀကီးတဲ့သူေတြ၊ အသားအရမ္း ညိဳတဲ့သူေတြ၊ ေနေရာင္ျခည္နဲ႔ ထိေတြ႕မႈအရမ္းနည္းတဲ့သူေတြက်ေတာ့ ဗီတာမင္ ဒီ ပါတဲ့ျဖည့္စြက္အားေဆး ေတြကိုေသာက္ေပးဖို႔လိုတယ္ေလ။ *

အမ်ိဳးသမီးေတြအတြက္ ဆိုရင္ေရာ ဘယ္လိုမ်ိဳးပါတာကို အဓိကထားေရြးမလဲ ညီမေလး။ ဒါကိုေတာ့ ရုပ္သံေတြ၊ ဂ်ာနယ္ေတြ၊ လက္ကမ္းစာေစာင္ေတြမွာ ညီမေလးေတြ႕ဖူးမွာပါ။ ေသြးေရာင္ စိုလက္ေတာက္ပေနတဲ့ အမ်ိဳးသမီးတိုင္းအတြက္ သံဓါတ္ပါတဲ့အားျဖည့္ေဆးေတြလိုအပ္တာကို ေဖာ္ညႊန္းၾကတဲ့ ေၾကာ္ျငာေတြေလ။ ႏွင္းဆီဖူးေလးလိုလွေသြးၾ<ြကယ္ေနတဲ့အမ်ိဳးသမီးတိုင္းအတြက္ သံဓါတ္လိုအပ္သလို ေဖာလစ္ အက္ဆစ္ပါတဲ့ အားေဆးေတြကိုလည္း ေသာက္ေပးဖို႔ လိုအပ္ေသးတယ္ညီမေလးရဲ့။ သူတို႔ပါတဲ့အစားအေသာက္ ေတြကို ပံုမွန္စားေပးဖို႔လိုတယ္။ *

အသက္အရြယ္ရဲ့လိုအပ္မႈကိုလိုက္ၿပီး ျဖည့္စြက္အားေဆးကိုလည္း ေသာက္ေပး ရမွာေပါ့။ ကုိယ္ဝန္ေဆာင္သည္နဲ႔ ကိုယ္ဝန္ယူမယ့္အစီအစဥ္ရွိတဲ့အမ်ိဳးသမီးေတြမွာဆိုရင္ ေဖာလစ္အက္ဆစ္က ပိုၿပီး အေရးႀကီးတယ္လို႔ ေျပာရမယ္ညီမေလးရဲ့။ သူတို႔ေတြမွာ ေဖာလစ္အက္ဆစ္ခ်ိဳ႕တဲ့ရင္ ျဖစ္လာႏိုင္တဲ့ျပႆနာ ဟာ တျခားသူေတြထက္ ပုိၿပီးစိုးရိမ္ရတယ္။ ကိုယ္ဝန္ရခါစကာလမွာေဖာလစ္အက္ဆစ္သာ လံုလံုေလာက္ေလာက္ မရခဲ့ရင္ ကေလးဟာ အာေခါင္ကြဲတာ၊ ေက်ာရိုးေလးဖုေနတာလိုမ်ိဳး ေမြးရာပါေရာဂါေတြ ျဖစ္လာတယ္ဆိုေတာ့ အေတာ့ကို သတိထားရတယ္ ညီမေလး။ *

ဗီတာမင္ေတြ၊ သတၴဳဓါတ္ေတြဟာ မမတို႔ က်န္းမာေအာင္၊ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာရွိတဲ့အစိတ္အပိုင္းေတြတိုင္း အလုပ္ ေကာင္းေကာင္းလုပ္ႏုိင္ေအာင္ မရွိမျဖစ္လိုအပ္တဲ့အာဟာရဆိုတာ ညီမေလးသိၿပီေပါ့ေနာ္။ အစားအစာထဲမွာ ပါတာပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ သင့္ေတာ္တဲ့ပမာဏကို ျဖည့္စြက္အားေဆးအေနနဲ႔ပဲ ျဖစ္ျဖစ္ေသာက္ေပးရင္ မမတို႔အားလံုးအတြက္ အက်ိဳးရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ညႊန္ၾကားထားတဲ့ ပမာဏထက္လြန္သြားခဲ့မယ္ဆိုရင္ေတာ့ အဲဒီအားေဆးေတြေၾကာင့္ပဲ ေဘးျပန္ျဖစ္ႏုိင္ေသးတယ္ညီမေလး။*

အဲဒီလို အႏၲရာယ္ျဖစ္ေစတဲ့အထဲမွာ အဆီမွာေပ်ာ္ဝင္တဲ့အုပ္စုကို ပိုၿပီး သတိထားရတယ္။ အဆီထဲမွာ ေပ်ာ္ဝင္တဲ့ ဗီတာမင္ေတြဟာ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ အခ်ိန္အေတာ္ၾကာေနႏိုင္ေတာ့ ပိုဆိုးတာေပါ့။ အဲဒီအထဲကမွ အျဖစ္မ်ားတာက ဗီတာမင္ ေအ ပဲ ညီမေလး။ အျမင္အာရံုအတြက္ အေရးပါတဲ့ ဗီတာမင္ ေအ ဟာ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ လိုအပ္တာထက္ပုိမ်ားခဲ့ရင္ တင္ပါးဆံုရိုးက်ိဳးတာ၊ ဦးေႏွာက္နဲ႔အာရံုေၾကာပ်က္စီးတာ၊ အသည္းပ်က္စီးတာမ်ိဳးေတြ ျဖစ္တတ္တယ္။ အျမင္အာရံုမေကာင္းတာမ်ိဳး ျပန္ျဖစ္ေစတယ္တဲ့။ *

အစားအေသာက္ထဲကေန ဗီတာမင္ အီး လြန္သြားတာမ်ိဳးက သိပ္မရွိေပမယ့္ ျဖည့္စြက္ေသာက္တာေတြမ်ား သြားရင္ ေသြးထြက္လြန္တာ၊ ေမာပန္းလြယ္တာမ်ိဳးေတြျဖစ္ႏိုင္တယ္ဆိုေတာ့ သတိထားရတာေပါ့ေနာ္။ သံဓါတ္ကို အရမ္းသံုးမိရင္ ဝမ္းခ်ဳပ္တာမ်ိဳးျဖစ္ႏိုင္သလို ႏွလံုးခုန္သံမမွန္ျဖစ္တတ္တယ္။ ႏွလံုးေရာဂါျဖစ္ႏိုင္ေခ်ေတြလည္း ျမင့္ တက္လာတယ္လို႔ ဆိုလာၾကတယ္ညီမေလးရဲ့။ ဒီေတာ့ မိမိေသာက္တဲ့ေဆးေတြ အရမ္းမ်ားေနတယ္လို႕ထင္ရင္ ဆရာဝန္ကိုျပန္ေမးပါကြယ္။ ပမာဏအမ်ားႀကီးေသာက္လို႔ ေဆးလြန္သြားရင္ အသက္အႏၲရာယ္ျဖစ္ေစတဲ့အထိ ျပင္းထန္တတ္လို႔ပါ ညီမေလးရယ္။ *

သတၴဳဓါတ္ပါတဲ့အားေဆးေတြ ေသာက္တာမ်ားသြားရင္လည္း ဗုိက္နာတာ၊ အန္တာ၊ ဝမ္းေလွ်ာတာ၊ ဝမ္းခ်ဳပ္ တာ၊ အစာစားခ်င္စိတ္ေလ်ာ့နည္းတာ၊ ဆံပင္ကြၽတ္တာတာေတြ ျဖစ္တတ္တယ္ညီမေလးရဲ့။ ဒီထက္ပိုဆိုးလာရင္ အေရျပားေတြကြာ၊ ရာသီလာတာေတြမမွန္ေတာ့ဘူး။ ၾ<ြကက္သားနဲ႔အဆစ္ေတြ နာက်င္ကိုက္ခဲတာမ်ိဳးေတြ၊ ဆီးထဲမွာ ေသြးပါတာ၊ အၿငိဳအမည္းစြဲလြယ္တာ၊ ေသြးထြက္လြယ္တာမ်ိဳးတို႔ပါ ျဖစ္လာတယ္။ သူတို႔ကို ႏို႕နဲ႔ေသာက္တာ၊ ႏို႔ထြက္အစားအစာေတြနဲ႔ တြဲၿပီးစားတာ၊ ကယ္လ္စီယမ္ပါတဲ့ ေလႏိုင္ေဆးေတြနဲ႔ တြဲသံုးတာ မ်ိဳးကိုလည္း ေရွာင္သင့္တယ္ညီမေလးရဲ့။ တခါတေလေတာ့ ကယ္လ္စီယမ္ေၾကာင့္ တခ်ိဳ႕အာဟာရေတြကို ခႏၶာကိုယ္က စုပ္ယူတဲ့ ေနရာမွာ အခက္အခဲျဖစ္ေစတတ္ေသးတယ္ဆိုေတာ့ အေတာ္ကိုသတိထားရတာေပ့ါ။ *

ျဖည့္စြက္အားေဆးေတြဟာ မမတို႔ ခႏၶာကိုယ္ကို အေႏွာင့္အယွက္ေတာင္ ျပန္ၿပီးျဖစ္ေစတယ္ဆိုေတာ့ သူတို႔ကို ခ်ိဳခ်ဥ္သၾကားလံုးလိုသေဘာထားၿပီး ေပ့ါေပါ့တန္တန္သံုးစြဲလို႔ ဘယ္သင့္ေတာ္ပါ့မလဲ။ အေကာင္းဆံုးကေတာ့ သူတို႔ကို သံုးမယ္ဆိုရင္ ေဆးအညႊန္းမွာပါတဲ့ပမာဏ ဒါမွမဟုတ္ရင္ ဆရာဝန္ညႊန္ၾကားတဲ့ပမာဏထက္ ပိုၿပီး မေသာက္နဲ႔ေပါ့။ တျခားေရာဂါတစ္ခုခု ရွိေနတယ္၊ တျခားေဆးေတြေသာက္ေနတယ္ဆိုရင္လည္း ျဖည့္စြက္ အားေဆးေတြ မေသာက္ခင္မွာ ဆရာဝန္ကုိ ႀကိဳေျပာျပထားဖို႔လိုလိမ့္မယ္ညီမေလး။ က်န္းမာေရးအေျခအေန ကိုလိုက္ၿပီး တခ်ိဳ႕ဗီတာမင္ေတြကိုလိုအပ္ေပမယ့္ တခ်ိဳ႕ကိုေရွာင္သင့္တာေၾကာင့္ တတ္ကြၽမ္းတဲ့သူေတြကို ေမးျမန္း ေဆြးေႏြးၿပီးမွ ေသာက္တာကသာ ေဘးအကင္းဆံုးေပါ့ကြယ္။ *

ကုိယ္ဝန္ရွိတဲ့သူ သုိ႔မဟုတ္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မယ့္ အစီအစဥ္ရွိတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြကေတာ့ ဒီအခ်က္ကိုပိုၿပီး သတိထားရတယ္ ညီမေလး။ သူတို႔ဟာသက္ဆိုင္ရာ ဆရာဝန္ကို မတိုင္ပင္ဘဲ ဘယ္လိုအားေဆးမ်ိဳးကိုမွ မေသာက္ သင့္ဘူး။ တခ်ိဳ႕ဗီတာမင္ေတြဟာ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာအရမ္းမ်ားသြားရင္ မေမြးေသးတဲ့ ကေလးေလးမွာ အႏၲရာယ္ျဖစ္ေစ တာေၾကာင့္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေတြအတြက္ထုတ္ထားတဲ့ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္အားေဆးမ်ိဳးကိုပဲ ေသာက္ရမယ္ေလ။ သူတို႔ေတြဟာ ႏို႔ရည္ထဲမွာ ျဖတ္သန္းႏုိင္တာေၾကာင့္ ႏို႔စို႔ကေလးေတြဆီကိုလည္း ေရာက္သြားႏိုင္ေသးတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ႏို႔တိုက္မိခင္ေတြအေနနဲ႔ ဆရာဝန္ေတြကို မတိုင္ပင္ဘဲ ဘယ္လိုအားေဆးမ်ိဳးကိုမွ မေသာက္သင့္ဘူးလို႔ ဆရာဝန္ေတြက ေျပာၾကတာေပါ့။

ဆရာဝန္ကသီးျခားမညႊန္ၾကားဘူးဆိုရင္ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာ အားေဆးတစ္မ်ိဳးထက္ပိုၿပီးေသာက္တာ၊ ညႊန္ၾကား ထားတဲ့ပမာဏထက္ပိုၿပီးေသာက္တာမ်ိဳး မလုပ္သင့္ပါဘူးညီမေလးရယ္။ အားေဆးေသာက္ဖို႕လုိေနတယ္လို႔ ထင္ေနတဲ့သူေတြ အေနနဲ႔လည္း ေဆးမေသာက္ခင္ မိမိကုိယ္ကိုျပန္ေမးၾကည့္ပါ။ တေန႔ကို ထမင္း ၂ ႀကိမ္ ေလာက္ေတာင္ မစားတဲ့သူလား၊ အစားအေသာက္ေရြးတဲ့သူလား၊ အသားေရွာင္တဲ့သူလား၊ ႏို႔ ဒါမွမဟုတ္ ႏို႔ပါတာ ေတြကို မစားတဲ့သူလား၊ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၆ လအတြင္း ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ၁ဝ ေပါင္တိုးခဲ့လား၊ ၁ဝ ေပါင္ က်သြားလား၊ တျခားေရာဂါကုသတဲ့ေဆးေတြ ေသာက္ေနတဲ့သူလား၊ အရက္ သို႔မဟုတ္ အရက္ပါတဲ့ အရည္ေတြ ေသာက္သလား။ အဲဒီလိုမ်ိဳး ေမးခြန္းေတြေမးၿပီးမွ မိမိေရြးခ်ယ္သင့္္တဲ့ အမ်ိဳးအစားနဲ႔ ပမာဏကို ဆရာဝန္နဲ႔ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြး ၾကည့္ေပါ့ေနာ္။

လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက အားေဆးေသာက္တာမို႔ ဆရာဝန္ေတြနဲ႔ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးဖို႔ မလိုအပ္ဘူးလို႔ ထင္ေန ၾကတာညီမေလးရဲ့။ တကယ္ေတာ့ မိမိနဲ႔သင့္ေတာ္တဲ့ပမာဏျဖစ္ဖို႔ဆိုရင္ ဆရာဝန္ေတြ၊ ေဆးဝါးပညာရွင္ေတြနဲ႔ ေဆြးေႏြးရမွာေပါ့။ ေရာဂါကုသတဲ့ ေဆးေတြေသာက္မွသာ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြ ခံစားရတာမဟုတ္ဘူး။ ျဖည့္စြက္ အားေဆးေတြေၾကာင့္လည္း အႏၲရာယ္ရွိတယ္ဆိုတာ ညီမေလးသိေလာက္ၿပီေပါ့ေနာ္။ ဒီေတာ့ညီမေလးေရ တစ္စံု တစ္ေယာက္ကမ်ား အားေဆးဆိုတာ ခြန္အားျဖည့္ဖို႔ အလြယ္တကူေသာက္လို႔ရတဲ့ေဆး၊ အႏၲရာယ္မရွိတဲ့ေဆးလို႔ ေျပာလာရင္ အလြယ္တကူေခါင္းၿငိမ့္မေထာက္ခံနဲ႔ေနာ္။ ”သံုးတတ္ရင္ေဆး၊ မသံုးတတ္ရင္ေဘး” ဆိုတဲ့စကားကို အၿမဲလက္ကိုင္ထားေပးပါ ညီမေလးရယ္။ ။

ရႊင္လန္းခ်မ္းေျမ႕ပါေစကြယ္

မမ

ႏွင္းႏုလြင္ (ေဆးဝါး)

Sayana Magazine,

September, 2010.


 

သဘာဝေဆးပင္နဲ႔ အေနာက္တိုင္းေဆး  September 17, 2010

ညီမေလးဖတ္ဖို႔ ေဆးဝါးဆိုတာ

(၄)

သဘာဝေဆးပင္နဲ႔ အေနာက္တိုင္းေဆး


ညီမေလးေရ ေဆးသံုးတာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ မရိုးမဆန္းဇာတ္လမ္းေတြဟာ တစ္ေထာင့္တစ္ညပံုျပင္လို အရွည္ႀကီးပဲေနာ္။ လူေတြေနထိုင္ေကာင္းဖို႔ေဆးဝါးေတြကို သံုးၾကတယ္။ ဒီေဆးေတြေၾကာင့္ ေဝဒနာခံစားရတာေတြ သက္သာလာတယ္။ ေဆးေတြကို လူေတြက လိုလားႏွစ္ၿခိဳက္လာၾကတယ္။ ေဆးေတြနဲ႔ ရင္းႏွီးကြၽမ္းဝင္လာၾကတယ္။ အဲဒီမွာ စဥ္းစားစရာ တစ္ခုရွိလာတာက မမတို႔အခုသံုးေနၾကတဲ့ အေနာက္တိုင္းေဆးဆိုတာေတြကုိ သဘာဝေဆးပင္ေတြနဲ႔ တြဲသံုးရင္ သင့္ေတာ္ပါ့မလားဆိုတာပဲ။ ဒီအေတြးေတြ မမေခါင္းထဲကို ဝင္လာေအာင္ လံႈေဆာ္ေပးခဲ့တာက မမတို႔ အခုေနေနတဲ့ အိမ္နားက ေဒၚေလးျမင့္စိန္ေပါ့။ အသက္ ၅ဝ ျပည့္ၿပီးတဲ့ ေဒၚေလးဟာ ေသြးတိုးတက္လို႔ ေသြးက်ေဆးေသာက္ ေနရတာေလ။ မွတ္မွတ္ရရ ေျပာရရင္ Enalapril လို႔ေခၚတဲ့ေဆးေပါ့။ အျပင္က လူေတြေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား သိၾကတဲ့ ေသြးက်ေဆးတစ္မ်ိဳးပါပဲ။

.

လြန္ခဲ့တဲ့တစ္ပတ္ေလာက္ကေတာ့ ေဒၚေလးကို သူ႔တူမတစ္ေယာက္က ေသြးတိုးတဲ့အခါ အဂၤလိပ္ေဆး Enalapril မေသာက္ဘဲ ဒန္သလြန္ရြက္ ျပဳတ္စားဖို႔ အႀကံေပးသတဲ့။ ဒါန႔ဲတစ္ေန႔ေတာ့ ေဒၚေလးတို႔မိသားစုေတြဟာ ဒန္သလြန္ရြက္ကို ဟင္းခ်ိဳခ်က္ၿပီးစားတယ္တဲ့။ ထမင္းစားၿပီးလို႔ နာရီဝက္ေလာက္ၾကာေတာ့ ေဒၚေလးက ေခါင္းနည္းနည္း မူးလာလို႔ဆိုၿပီး သူေသာက္ေနက် ေသြးက်ေဆးထပ္ေသာက္လိုက္သတဲ့။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ေခါင္းေတြ အရမ္းမူးလာၿပီး၊ ေခြၽးသီးေခြၽးေပါက္ေတြက်လာတယ္။ ရပ္ကြက္ထဲက ေဆးခန္းကို အေရာက္ျမန္သြားတာ ကံေကာင္းတယ္လို႔ ေျပာရမယ္ သိလား။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ေသြးဖိအား (Blood Pressure) က အရမ္းထိုးက်ေနတာကိုး။ အဲဒီေန႔ကဆို ေဒၚေလးတို႔ တစ္အိမ္လံုး ပ်ာယာခတ္သြားတာပဲ။ ေသြးက်ေဆးေသာက္ေနတဲ့သူတစ္ေယာက္ဟာ ေသြးေပါင္က်ေစတဲ့ တျခားအစား အစာေတြကို ထပ္စားမိေတာ့ အႏၲရာယ္ရွိတာေပါ့ညီမေလးရဲ့။

.

ဒီလို အႏၲရာယ္မ်ိဳးကို ”ေဆးၿမီးတို”ကေပးတဲ့ အမွတ္တရလို႔ နာမည္ေပးရင္ေကာင္းမလားမသိဘူးေနာ္။ ဘာလို႔လည္းဆိုေတာ့ ၿမိဳ႕ျပနဲ႔အလွမ္းအကမ္းေဝးတဲ့ေဒသမွာေရာ၊ ၿမိဳ႕ေပၚမွာပါ ”ေဆးၿမီးတို” ဆိုတဲ့ စကားလံုးကို ေတာ္ေတာ္ရင္းႏွီးၾကတာ ညီမေလးရဲ့။ ကို္ယ္တတ္သေလာက္၊ မွတ္သေလာက္ ေဆးပင္၊ ေဆးျမစ္၊ ေဆးအေခါက္ေတြကို ကိုယ့္အသုိင္းအဝိုင္းမွာ ျပန္ၿပီးလက္ဆင့္ကမ္းေဝတတ္တဲ့ ေစတနာေၾကာင့္ ဒီလိုပ်ံႏွံ႕ေနတာျဖစ္မယ္လို႔ မမထင္တယ္။ အခု ေဒၚေလးကိုပဲၾကည့္ပါလား။ အဖိုးတန္တဲ့ သဘာဝကေပးလာတဲ့ေဆးဝါးေတြကို အိမ္မွာခ်က္ထားတဲ့ ဟင္းလို သေဘာထား ၿပီး အတိုင္းအဆမရွိ အလြယ္တကူသံုးေနၾကေတာ့ မခက္ဘူးလားညီမေလး။ ”အစားလည္းေဆး၊ ေဆးလည္းအစာ” ဆိုေပမယ့္ သံုးတတ္မွ ေဆးျဖစ္မွာေပါ့ေနာ္။ ဒီစာကိုဖတ္ၿပီး သဘာဝကေပးလာတဲ့ ေဆးေတြကို စိတ္ခ်လက္ခ် သံုးလို႔ မရဘူးလို႔လည္း ထင္မေနနဲ႔ဦးေနာ္။

.

သူတို႕ဟာ တကယ့္ကိုအလုပ္လုပ္ႏိုင္တဲ့ ေဆးေတြပဲညီမေလးရဲ့။ သမားေတာ္ႀကီးဇီဝကကို ညီမေလး ၾကားဖူး လား။ အဲဒီဇီဝကေလာင္းလ်ာ ေက်ာင္းသားေလးကို သူ႔ဆရာက ေဆးပညာစံု၊ မစံုသိခ်င္ေတာ့ ေဆးဖက္မဝင္တဲ့ အပင္ကို ရွာခိုင္းသတဲ့။ အခ်ိန္ေတာ္ေတာ္ၾကာတဲ့အထိရွာတာေတာင္ ဇီဝကဟာ ေဆးဘက္မဝင္တဲ့ အပင္ရယ္ဆိုၿပီး မေတြ႔ခဲ့ရဘူး။ အပင္တိုင္းဟာ သူ႔ေနရာနဲ႔သူ အသံုးဝင္ေနတာကိုး။ အဲဒီလိုတန္ဖိုးရွိတဲ့ သဘာဝေဆးေတြဟာ ကြၽမ္းက်င္စြာ စီမံႏိုင္တဲ့ ပညာရွင္ရဲ့လက္ထဲမွာေတာ့ တကယ့္အသက္ကယ္ေဆးပဲ ညီမေလး။ အဲဒီလိုမွမဟုတ္ဘဲ တတ္ေယာင္ကားဖန္တီးသူ တစ္ေယာက္ကသာ အမႈမဲ့ အမွတ္မဲ့သံုးမိရင္ျဖစ္ေစ၊ သူနဲ႔အာနိသင္ခ်င္းတူတဲ့ တျခားေဆးေတြနဲ႔သာ တြဲသံုးမိရင္ျဖစ္ေစ ႀကံဳေတြ႔လာႏိုင္တဲ့လူနာေတြရဲ့ အျဖစ္ဟာ မေတြးရဲစရာပဲေနာ

.

ဒီမွာ မမနည္းနည္းေျပာျပခ်င္တာက အေနာက္တိုင္းေဆးဆိုၿပီး မမတို႔သံုးေနၾကတဲ့ေဆးေတြ။ အဲဒီေဆးေတြရဲ့ ျဖစ္တည္ရာအစဟာ သဘာဝကလို႔ေျပာရင္ ညီမေလး အံ့ၾသေနမလားပဲ။ ဟုတ္တယ္ညီမေလးေရ။ မမတို႔အားလံုးသိၾကတဲ့ ပင္နီဆလင္ရဲ့အစဟာ မိႈကေနာ္။ ေနာက္…တစ္ေခတ္တစ္ခါတုန္းက အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆး၊ အပူက်ေဆးရယ္လို႔ နာမည္ႀကီးခဲ့ၿပီး အခုအခ်ိန္မွာလည္း ေသြးက်ဲေဆး၊ ႏွလံုးေရာဂါကို ကာကြယ္ႏိုင္တဲ့ေဆးရယ္လို႔ အသံုးဝင္ေနတဲ့ အက္စပရင္ေဆးဟာ မမတို႔အိမ္ေနာက္ဘက္မွာစိုက္ထားတဲ့ မိုးမခပင္ရဲ့ အေခါက္ကေနရတာညီမေလးေရ။ သူတို႔လိုပဲ တျခားေဆးေတြကိုလည္း သဘာဝထဲက ရွာေဖြရတာေပါ့။ ဒါေၾကာင့္ အေနာက္တိုင္းေဆး နဲ႔ သဘာဝေဆးေတြရဲ့ ဆက္စပ္ခ်က္ကို ဟိုဘက္ဒီဘက္ရမ္းေနတဲ့ ”ခ်ိန္သီးနာရီ”နဲ႔ တင္စားၾကတာေလ။ ေဆးအသစ္ေတြဘယ္ေလာက္ပဲ ထြက္ေပၚပါေစ၊ အဲဒီေဆးေတြကို သဘာဝထဲမွာပဲ ျပန္ရွာေဖြရတာကိုး။

.

အဲဒီလိုသဘာဝက ေပးတဲ့နတ္ေဆးေတြကို ေပါ့ေပါ့တန္တန္သေဘာထားၿပီးသံုးစြဲလို႔ သင့္ေတာ္ပါ့မလားညီမေလး။ ၿပီးေတာ့ အေနာက္တိုင္းေဆးေတြကေတာင္ အခ်င္းခ်င္းဓါတ္ျပဳမႈရွိႏိုင္တယ္ဆိုရင္ သဘာဝေဆးေတြမွာေရာ မျဖစ္ႏုိင္ဘူး လား။ ျပဳျပင္ထုတ္လုပ္ထားတဲ့ အေနာက္တိုင္းေဆးေတြဟာ အခ်င္းခ်င္းဓါတ္ျပဳႏိုင္သလို သဘာဝေဆးပင္ေတြနဲ႔လည္း ဓါတ္ျပဳႏိုင္တယ္ဆိုတာကို အၿမဲတမ္းထည့္ေတြးထားရတယ္ညီမေလးရဲ့။ သူတို႔ဓါတ္ျပဳတဲ့အခါ ပိုၿပီးေကာင္းတဲ့ အာနိသင္ ေတြေပးႏိုင္သလို အႏရာယ္ျဖစ္ေစေလာက္တဲ့အထိ ျပင္းထန္မႈေတြလည္း ႀကံဳေတြ႔ရတတ္တယ္။ အဲဒီဓါတ္ျပဳမႈေတြဟာ အသက္ႀကီးတဲ့လူနာေတြ၊ ေဆး၂ မ်ိဳး၊ ၃ မ်ိဳးေလာက္ ေသာက္ေနရတဲ့သူေတြ၊ ဆီးခ်ိဳ၊ ေသြးတိုး၊ စိတ္က်ေရာဂါရွိတဲ့သူ၊ အဝလြန္ေနတဲ့သူ၊ ႏွလံုးေရာဂါသည္ေတြမွာဆိုရင္ အရမ္းျပင္းထန္လြန္းလို႔ သတိထားရတာေပါ့။ အဲဒီလိုလူမ်ိဳးေတြဆိုရင္ တိုင္းရင္းေဆးပဲေသာက္ေသာက္၊ ဓါတ္စာပဲေကြၽးေကြၽး၊ ေဆးခန္းကိုသြားရင္ သက္ဆိုင္ရာဆရာဝန္ကို အေၾကာင္းစံု ေျပာျပဖို႔ေတာ့ လုိမယ္ေနာ္။ .

.

အခုဆို အခုေနာက္ပိုင္းႏိုင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ သူတို႔ရဲ့ တိုင္းရင္းေဆးကို ျပန္ၿပီးေဖာ္ထုတ္လာၾက တယ္ညီမေလးရဲ့။ ေပ်ာက္ကြယ္လုနီးပါးျဖစ္ေနတဲ့ ရွားပါးအဖိုးတန္တဲ့ သဘာဝေဆးေတြကို ျပန္ၿပီးတူးေဖာ္လာၾကတာေပါ့။ အဲဒီလိုတူးေဖာ္ရင္းနဲ႔ ေဆးပင္ေတြနဲ႔ ေဆးေတြရဲ့ ဓါတ္ျပဳမႈကို ကမၻာကသိေအာင္ ေၾကာ္ျငာလာတယ္ ညီမေလးရဲ့။ မမွားသင့္တာေတြ၊ မမွားရေအာင္ႀကိဳတင္ကာကြယ္ထားတာေပါ့။ အဲဒီေၾကာ္ျငာခ်က္ေတြထဲက အင္တာနက္စာမ်က္ႏွာမွာ ဖတ္လိုက္ရတဲ့၊ မမတို႔နဲ႔ရင္းႏွီးေနတဲ့ ေဆးပင္ေတြအခ်ိဳ႕အေၾကာင္းကို ေျပာျပရဦးမယ္။

.

မမတို႔အားေဆးဆိုၿပီးသံုးၾကတဲ့ ဂ်င္ဆင္းေဆးျမစ္ေတြဟာ ေသြးေပါင္နည္းနည္းတက္ႏိုင္တယ္တဲ့ ညီမေလးရဲ့။ အဲဒီေဆးေတြဟာ ေသြးတိုးေရာဂါထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့လူနာေတြ၊ ေသြးေပါင္က်ေဆး ေသာက္ေနရတဲ့သူေတြအတြက္ အႏၲရာယ္ရွိတာေပါ့။ ဂ်င္ဆင္းကို Coumarin လိုေသြးက်ဲေဆးေတြနဲ႔ တြဲေသာက္မိရင္ေတာ့ ေသြးယိုစီးတဲ့ ျပႆနာေတြျဖစ္လာႏုိင္တယ္။ အဲဒီ Coumarin လိုေဆးဟာ အာနိသင္အရမ္းျပင္းထန္တာေၾကာင့္ သူ႔ကိုေသာက္ေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ ဆရာဝန္ေတြနဲ႔တိုင္ပင္ၿပီးမွသာ တျခားအားေဆးေတြ၊ ျဖည့္စြက္ေဆးေတြကို ေသာက္ေပးသင့္တာေပါ့ေနာ္။ ဂ်င္ဆင္းသံုးတာမ်ားသြားရင္ အိပ္မေပ်ာ္တာေတြျဖစ္တတ္ၿပီး သူ႔ကို Caffeine ပါတဲ့ အစားအစာေတြ၊ ကိုလာေတြနဲ႔သာ တြဲသံုးမိရင္အစာအိမ္နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ျပႆနာေတြျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အမ်ိဳးသမီးတစ္ခ်ိဳ႕မွာ ရာသီေသြးဆင္းတာ၊ ရင္သားနာ က်င္တာမ်ိဳးေတြ ျဖစ္တတ္ၿပီး ကိုယ္ဝန္ေဆာင္နဲ႔ ႏို႔တိုက္မိခင္ေတြ မသံုးဖို႔ေျပာထားတယ္ညီမေလးရဲ့။

.

ေနာက္တစ္မ်ိဳးက ၾကက္သြန္ျဖဴ။ မမတို႔ငယ္ငယ္တုန္းက မီးအံုးၿပီး စားခဲ့တယ္။ လူႀကီးေတြကလည္း သူငယ္နာ ကင္းေအာင္ဆိုၿပီး ေကြၽးခဲ့ၾကတဲ့ၾကက္သြန္ျဖဴေလ။ အဲဒီၾကက္သြန္ျဖဴဟာ ႏွလံုးကို အမ်ားႀကီး အေထာက္အကူျပဳႏိုင္တာပဲ ညီမေလးရဲ့။ ဒါေပမယ့္ ၾကက္သြန္ျဖဴ ဒါမွမဟုတ္ သူပါတဲ့ေဆးကို ဆီးခ်ဳိက်ေစတဲ့ေဆးေတြနဲ႔တြဲသံုးမိရင္ ေသြးထဲမွာရွိတဲ့ သၾကားဓါတ္ဟာ အႏၲရာယ္ျဖစ္ေလာက္တဲ့အထိ ထိုးက်သြားတယ္။ အခန္႔မသင့္ရင္ ေရွာ Hypoglycemic shock ေတာင္မွ ရႏုိင္တယ္တဲ့။ တခ်ိဳ႕ၾကက္သြန္ျဖဴကို လက္မခံႏိုင္တဲ့သူေတြမွာဆိုရင္လည္း ရင္ပူတာ၊ ေလပြတာမ်ိဳးေတြလည္း ျဖစ္လာတတ္တယ္။ ေစာေစာတုန္းက ဂ်င္ဆင္းလိုပဲ ၾကက္သြန္ျဖဴမွာလည္း ေသြးခဲတာကို ဆန္႔က်င္ႏိုင္တဲ့အာနိသင္ရွိ တာေၾကာင့္ ေသြးက်ဲေဆးေသာက္ေနရတဲ့သူေတြအတြက္ေတာ့ သတိထားစရာေပါ့ညီမေလးရဲ့။

.

ေနာက္တစ္ခုက မမတို႔ပတ္ဝန္းက်င္မွာ အေတြ႔မ်ားတဲ့ ႏြယ္ခ်ိဳ။ လ်က္ဆားေတြမွာ သံုးတယ္။ တိုင္းရင္းေဆးေတြ ေဖာ္စပ္တဲ့ေနရာမွာ သံုးၾကတဲ့ႏြယ္ခ်ိဳ။ အဲဒီႏြယ္ခ်ိဳနဲ႔ ဆီးေဆးေတြ တြဲမိရင္ ေသြးထဲမွာရွိတဲ့ ပိုတက္စီယမ္ပမာဏဟာ အရမ္းက်သြားၿပီး ထံုက်င္တာ၊ ၾကြက္္သားေတြအားေပ်ာ့ၿပီး ႏံုးလာတာ၊ နာက်င္တာေတြကေန ေလျဖတ္တာမ်ိဳးအထိ ျဖစ္လာတတ္တယ္။ ႏွလံုးေရာဂါမွာသံုးတ ဲ့ Digoxin ေဆးနဲ႔ဆိုရင္ေတာ့ ႏွလံုးခုန္သံ မမွန္တာကေန ခုန္တာလံုးဝရပ္သြား တဲ့အထိ ျပင္းထန္လာတယ္။ ေသြးတိုးက်ေစတဲ့ေဆးေတြနဲ႔တြဲသံုးမိရင္ အႏၲရာယ္ျဖစ္ေလာက္တဲ့အထိ ဓါတ္ျပဳမႈေတြ ျဖစ္ႏိုင္တာေၾကာင့္ ေရွာင္ရမယ္လို႔ ဆိုထားေသးတယ္ ညီမေလး။

.

သဘာဝအတိုင္းသံုးလို႔ လံုးဝႀကီးေဘးကင္းတယ္လို႔ထင္ေနၾကတဲ့ အယူအဆဟာ အၿမဲတမ္းမမွန္ဘူးဆိုတာ ညီမေလးနားလည္ၿပီလို႔ မမထင္ပါတယ္ကြယ္။ အမွန္ေတာ့ ပါးစပ္ထဲကိုေရာက္လာတဲ့ ေဆးပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အစာပဲျဖစ္ျဖစ္ အစာအိမ္နဲ႔အူလမ္းေၾကာင္း တစ္ေလွ်ာက္မွာေခ်ဖ်က္တာကို ခံရတာပဲေလ။ ပူးတြဲၿပီးေသာက္လိုက္တာေတြဟာ တစ္ခုနဲ႔ တစ္ခု အျပန္အလွန္ သက္ေရာက္မႈေတြေပးလို႔ ေဆးေတြေခ်ဖ်က္တဲ့ေနရာ၊ စုပ္ယူတဲ့ေနရာေတြမွာပါ အဟန္႔အတားေတြ ျဖစ္လာတာပဲ။ သဘာဝအပင္အႏွံေတြေၾကာင့္ ဆရာဝန္ညႊန္ၾကားခ်က္နဲ႔ေသာက္ေနရတဲ့ ေဆးေတြရဲ့အာနိသင္ေတြ ပ်က္သြားႏုိင္သလို ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြျပင္းထန္လာတာမ်ိဳးလည္း ရွိတာပဲ။ ဒီေတာ့ အေနာက္တိုင္းေဆးပဲေသာက္ ေသာက္၊ သဘာဝေဆးပဲေသာက္ေသာက္ မိမိတို႔ျပေနတဲ့ဆရာဝန္ကိုေတာ့ အက်ိဳးအေၾကာင္း ေစ့စံုေအာင္ ေျပာျပထား သင့္ပါတယ္ကြယ္။

.

ေနမေကာင္းလို႔ ေဆးခန္းသြားျပရင္ ဆရာဝန္ဆူမွာစိုးရိမ္ၿပီး ေသာက္ေနတဲ့ေဆးေတြအေၾကာင္းကိုမေျပာဘဲေန၊ ေဆးခန္းကျပန္လာေတာ့မွ သိမ္းထားတဲ့ေဆးေတြကို ျပန္ေသာက္တာမ်ိဳးကိုလည္း ေရွာင္သင့္တာေပါ့ကြယ္။ အရွင္းဆံုး ေျပာရရင္ေတာ့ ညီမေလးရယ္ က်န္းမာေရးကို အေလးအနက္ထားၿပီးလူ႔ဘဝကို သက္တမ္းေစ့ ေနလိုသူေတြအေနနဲ႔ ေဆး ေသာက္မယ္၊ ဆရာဝန္ေတြနဲ႔ ေတြ႕ဆံုေတာ့မယ္ဆိုရင္ ”အရိုးသားဆံုးပြင့္လင္း” ဖို႔လိုတာေပါ့ေနာ္။ ဒီေတာ့မွ ဆရာဝန္ ကလည္း လူနာရဲ့က်န္းမာေရးအေျခအေနကိုလိုက္ၿပီး ဓါတ္မျပဳႏိုင္တဲ့ တျခားေဆးအမ်ိဳးအစားကို ေရြးခ်ယ္ႏိုင္မွာေပါ့။ ၿမိဳ႕ျပနဲ႔ အလွမ္းအကမ္းေဝးတဲ့ေနရာေတြမွာလည္း သဘာဝေဆးျမစ္ေတြကိုအားထားသံုးရင္းနဲ႔ မျဖစ္သင့္တာေတြ မျဖစ္ရ ေအာင္ ဒီအေၾကာင္းအရာေတြကို အားလံုးသိေအာင္ ကူညီၾကပါစို႔လား ညီမေလးရယ္။

ရႊင္လန္းခ်မ္းေျမ႕ပါေစကြယ္

မမ

ႏွင္းႏုလြင္ (ေဆးဝါး)

Sayana Magazine,

August, 2010.